Τούτο το δηλημματικό πρόβλημα το ξαναθυμήθηκα καθώς μετάφραζα, μέσα στ’ άλλα, κι ένα τρίστιχο ποίημα του Ορχάν Βελή με τίτλο: Για την πατρίδα. 

Οι ενδείξεις της καταστροφής -εκεί που ο άµεσος λόγος θα εσώρευε σελίδες επί σελίδων φρίκης- είναι όλες κι όλες η 'Όλόµαυρη ράχη" τα "λίγα χορτάρια" και η "έρηµη γη" σοφά δοσµένες, ώστε από το έλασσον να νοηθεί το µέγιστον, κλασικός τόπος της ελληνικής ποίησης µε γενάρχη τον Όµηρο, που διατηρήθηκε όµως και στο δηµοτικό τραγούδι, αφοµοιωµένος από τον ποιητή µας, που και αλλού µας έχει προϊδεάσει: «Ολίγο φως και µακρινό σε µέγα σκότος κι έρµο»

 Ενας Σύριος από την πόλη Σαμόσατα, (αρχαία πόλη στη δεξιά όχθη του Ευφράτη, πριν από τη Ρωμαϊκή κατάκτηση πρωτεύουσα  της παλαιάς Κομμαγηνής), ο Λουκιανός, υπήρξε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, και μάλιστα κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, στους χρόνους της δεύτερης σοφιστικής ( 2ος και 3ΟΣ αι. Μ. Χ.), ρήτορας και συγγραφέας έργων γραμμένων σε έντεχνα και άψογα ελληνικά, (αττικίζουσα γλώσσα) γλώσσα εκείνων των καιρών παγκόσμια.

Πριν από τον Ηρόδοτο υπήρξαν οι λεγόμενοι λογογράφοι ή λογοποιοί, (Εκαταίος ο Μιλήσιος, Χάρων ο Λαμψακηνός,  Ελλάνικος ο Μυτιληναίος κ.λπ.), αλλά με τον Ηρόδοτο αρχίζει η χαραυγή του ελληνικού πεζού λόγου.

Στο έργο του διακρίνουμε  το ιστορικό στοιχείο, (κατʼ εξοχήν το δεύτερο μισό του έργου του), το Εθνολογικο στοχείο (σύγκριση ηθών και εθίμων διαφόρων λαών), το Γεωγραφικο στοχείο (περιγραφές τόπων) και το Ηθικό στοιχείο, (πρόκειται για μικρές ιστορίες- νουβέλες που  είναι σχεδόν  τραγωδίες, με τη σημασία του όρου)  και αυτό θα μας απασχολήσει. Εδώ το θείο έχει τον πρωταρχικό ρόλο.

 Εις Φραγκίσκα Φράιζερ

                  Μικρός προφήτης έριξε σε κορασιά τα μάτια

                  και στους κρυφούς του λογισμούς χαρά γιομάτους είπε:

                 «Κι αν για τα πόδια σου, Καλή, κι αν για την κεφαλή σου

                 κρίνους ο λίθος έβγανε, χρυσό στεφάνι ο ήλιος,

                 δώρο δεν έχουνε για σε και για το μέσα πλούτος.

                Όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος».

 Εισαγωγικο σχόλιο.

Αυτό το μικρό διαμάντι είναι το δεύτερο ποίημα που δένεται εσωτερικά με την «Ημέρα της Λαμπρής» και ταυτόχρονα και τα δυο επικοινωνούν τεχνικά με τον μεγάλο Παππού, τον Όμηρο.  

Στις 26 Οκτωβριου 1956, ,ανήμερα του αγίου Δημητρίου, ο Καζαντζάκης

άφηνε την τελευταία του πνοή.Και ενώ ήταν κυνηγημένος πρώτα από τη Δυτική

εκκλησία για το βιβλίοτου «Τελευταίος Πειρασμός», στη συνέχεια όμως υπέστει κυνηγητό και από την Ελληνική εκκλησία, που υπερτέρησε, και στα: «Καπετάν Μιχάλης» και «Ο Χρστός ξανασταυρώνεται».

Στην Ιλιάδα λόγω του πολέμου βρίσκομε πολλά θρηνητικά τραγούδια, που θυμίζουν τα δικά μας μοιρολόγια. Οχτώ αιώνες αργότερα γράφει το δικό του έπος ο Βιργίλιος, το έπος των Λατίνων, την Αινεάδα, πού όταν έχτισαν τη Ρώμη, ονομάστηκαν Ρωμαίοι. Κατά το λατινικό μύθο, που μόνο μύθος είναι, η ίδρυση της Ρώμης, οφείλεται στους.. Τρώες και στους απογόνους του μεγάλου Αινεία που, κατά το μύθο πάντα, έφυγαν από την καμένη Τροία, ήρθαν στην Ιταλία, πάλεψαν με τις εκεί λατινικές φυλές και στο τέλος συμφιλιώνονται, όχι βέβαια  χωρίς
αίματα και δράματα.

Για την εκστρατεία των Ελλήνων και την άλωση της Τροίας είχε δημιουργηθεί στην αρχαιότητα ένας μεγάλος κύκλος αρχικά από αφηγήσεις και αργότερα από έργα, τόσο για τα πριν, όσο και για τα μετά την εκπόρθηση της Τροίας συμβάντα.

Ηρθε η ώρα να τον ρωτήσουν και για το άλογο. Kι εκείνος έχει έτοιμο το παραμύθι.

Αναφέρει πως από τότε που ο Διομήδης μαζί με τον Οδυσσέα μπήκαν κρυφά τη νύχτα στην Τροία και έκλεψαν το Παλλάδιο, ιερό ξόανο της Αθηνάς, η θεά οργίστηκε τόσο  μαζί τους, που πλέον έπαψε να είναι ο προστάτης τους και για να την εξευμενίσουν κατασκεύασαν αυτό το πελώριο άλογο.

Τέτοιο πράγμα δεν αναφέρεται στον Όμηρο.

 Δεν ξέρω αν θα’ ταν ίδια η Ήπειρος χωρίς πωγωνίσιο μοιρολόι , χωρίς Μαριόλα, χωρίς δεροπολίτικο (που εμείς έτσι το ξέραμε εκείνα τα χρόνια και τώρα μεταβαφτίστηκε σε πολυφωνικό) και χωρίς πωγωνίσια γυρίσματα. Η κοντούλα λεμονιά, τελικά,  έγινε το σήμα κατατεθέν του τόπου.

Ένα κλασικό περιστατικό από αυτά που συχνά συμβαίνουν στις μέρες μας, μια δηλαδή παντρεμένη γυναίκα που παρατάει τον άντρα της και πηγαίνει με τον εραστή της, στη δεκαετία του ’40 άναψε τέτοια φωτιά, αρχικά στο χωριό που συνέβη, τα Δολιανά της Ηπείρου, κατόπι σε όλο το Πωγώνι και μετά τραγουδήθηκε ανά το πανελλήνιο.

Αυτό το μικρό διαμάντι είναι το δεύτερο ποίημα του Σολωμού, που δένεται εσωτερικά με την «Ημέρα της Λαμπρής» και ταυτόχρονα και τα δυο επικοινωνούν με τον Όμηρο.

  Εκεί, μέσα στο τραγικό σκοτάδι, απρόσμενα με τις καμπάνες χύνεται φυσικό και υπερφυσικό φως, που πλημμυρίζει τη φύση και τις ψυχές.

Είναι απίθανο για το λογικό του σημερινού ανθρώπου να φανταστεί πως τα κατάφερε αυτός ο γενάρχης της ελληνικής μας ποίησης να είναι τόσο μεγάλος και ανυπέρβλητος δημιουργός στα δυο μεγάλα του έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

  Τον πρώτο καιρό που εμφανίστηκε ο Ελύτης κατηγορήθηκε για κατάχρηση
αισιοδοξίας. Αργότερα προσέχτηκε καλύτερα, έπαψε να εξετάζεται
μονοδιάστατα, η κριτική προχώρησε και στους αντίποδες του φαινομενικά
ασκίαστου έργου του, γιατί και ο ίδιος πρώιμα είχε (προ)ειδοποιήσει:
                       Μάντεψε, κοπίασε, νιώσε
                       Απ' την άλλη μεριά είμαι ο ίδιος.
 

Τα δημοτικά τραγούδια έχουν τη σπάνια χάρη στα φρέσκα μυαλά με την καθαρή μνήμη, να χαράζονται μια για πάντα με το πρώτο άκουσμα. Αυτός είναι ο λόγος που διατηρήθηκαν αιώνες προφορικά, πριν βγουν οι συλλέκτες να τα καταγράψουν.

«Λαμπρή»: Έτσι λέει ο λαός μας το Πάσχα (όπως και το γάμο Χαρά). Μόνον οι Ορθόδοξοι τονίζουν τη λαμπρότητα του Πάσχα και τη γιορτάζουν μια βδομάδα. Τη σπουδαιότητά της την εκφράζουν και με το παροιμιακό: Τρεις τη γέννα, τρεις τα φώτα κι έξι το Μεγάλο Πάσχα.

Μια από τις σημαντικές και τραγικότερες στιγμές στην ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά από το 1453 και την Άλωση της Πόλης από τους Τούρκους, ο Ελληνισμός ξεκίνησε να διαμορφώνεται από την αρχή. Συρρικνωμένος, λαβωμένος, ηττημένος, έμεινε να σιγοτραγουδά μέσα από δημοτικές παραλογές για όλα όσα «με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά του θα 'ναι». Ακολουθεί μια λογοτεχνική και κριτική ανάλυση του περίφημου δημοτικού τραγουδιού

Στην Ελλάδα ο Ορχάν Βελή είναι γνωστός στους θιασώτες της ποίησης από

Ανθολογίες, από παλαιότερη μεταφραστική εργασία του Αλ. Μπάρα και από

πρόσφατη σχετικά του Χ. Βάιου.

Σχεδόν το σύνολο του έργου του το έχει μεταφράσει και ο υποφαινόμενος,

χωρίς ποτέ να μπορέσει να βρει και εκδότη.