Eν Βοστίνη

Αλλάξαν οι καιροί, περνούν τα χρόνια

Στη Λήθη βούλιαξαν ο θέρος και τ’ αλώνια

Και τα σχολειά μας πριν τα φημισμένα

Στη Λήθη βούλιαξαν, αφανισμένα!

Το φημισμένο άλλοτε Πωγώνι

Χωρίς ζωή στη χειμωνιά παγώνει…

Φαινομενολογία

Είναι μια σχετικά νέα επιστήμη με κύριο εκπρόσωπο τον Χούσερλ, που διδάσκει πως ό,τι υποπίπτει στις αισθήσεις μας είναι «φαινόμενα», επειδή έτσι «φαίνονται» άμεσα στη συνείδησή μας. Πίσω του υπάρχει κάτι άλλο που δεν φαίνεται. Τι υπάρχει λοιπόν, ρωτούμε;

Μόνον όταν η γνωσιολογία αποσαφηνίσει ποιες προϋποθέσεις είναι αναγκαίες για να έχει νόημα η αμφιβολία ,τότε η ερώτηση δικαιώνει την ύπαρξή της.

Για παράδειγμα, το κουπί της βάρκας στο νερό φαίνεται σπασμένο. Είναι «φαινόμενο.» είναι μια φάση της πραγματικότητας. Πίσω του υπάρχει κάτι άλλο, που δε φαίνεται.

Η επιστήμη για να δικαιώσει την ύπαρξή της πρέπει να αποσαφηνίσει κάτω από ποιες προϋποθέσεις οι αμφιβολίες μας και η ερωτήσεις μας είναι αναγκαίες.

Προχωρώ παίρνοντας αφορμή από το κουπί. Ό,τι βλέπομε με την όραση είναι μό νο φαινόμενα; Μήπως υπάρχουν και κάποια σήματα από μια πραγματικότητα που βρίσκεται πίσω από αυτά; Πχ αν είχαμε την όραση του αετού, ή του φιδιού, ή του βοδιού, ή την όσφρηση του σκύλου, πώς θα βλέπαμε άραγε τον κόσμο, ή ποιες άλλες μυρουδιές θα οσφριζόμαστ

Κ αι όταν συλλαμβάνουμε αντικείμενα του αισθητού κόσμου, επί τέλους υπάρχει κάποια συνεννόηση. Μπορούμε να βρούμε κάποιο βαθμό αντικειμενικότητας.‘

Κάποιο! Διότι είναι το φως λευκό, όπως το αντιλαμβανόμαστε; Ή είναι ταυτόχρονη παρουσία όλων των χρωμάτων . Και τι θα πεί φως; Στη φύση μόνον ηλεκτρομαγνητικές κυμάνσεις υπάρχουν , που εμείς τις βλέπουμε σαν φως. Υπάρχει μαύρο χρώμα; Όχι λέει η ψυχολογία. Το μαύρο είναι στέρηση του φωτός! Φωτίστε το πράσινο χρώμα με κόκκινο φως και θα το δείτε μαύρο.

Από τον κόσμο των ήχων , όπως και του φωτός ένα μόνο τμήμα βλέπομε ή ακούμε. Για την ακοή οι δονήσεις πρέπει να είναι 16 σε 1΄΄. Ο βαθύφωνος όμως βγάζει δονήσεις 85 σε 1΄΄. Και η σοπράνο1024! Τι ακούμε,λοιπόν;

Αν το εσωτερικό των αφτιών μας καταστεί δυνατόν να συνδεθεί με το οπτικό εγκεφαλικό μας κέντρο και ο αμφιβληστροειδής χιτώνας συνδεθεί με το ακουστικό νεύρο και με το ακουστικό εγκεφαλικό κέντρο, τοτε, σύμφωνα με το νόμο του Muller, θα ακούγαμε τον ήλιο και θα βλέπαμε τον κεραυνό! (Ψυχολογία Παπανούτσου).

Αν προχωρήσουμε σε γεγονότα και καταστάσεις κα ι κάνουμε θεωρητική αξιολόγηση και γενίκευση, όταν δηλαδή φθάνουμε στον νοητό κόσμο, πως μπορούμε να είμσστε βέβαιοι για την ορθότητα των κρίσεών μας;

Τι έβλεπε ο Όμηρος στα ιστορικά (επικά για εκείνον) συμβάντα; Να ανακατεύονται οι θεοί με τους θνητούς, να παίρνουν μ έρος στις μάχες μαζί τους, ‘αλλοι με τους μέν, άλλοι με τους δέ. Οι ήρωες να ζητούν τη βοήθεια των θεών, γιατί τους προσφέρουν πλούσιες θυσίες και τάματα. και οι θεοί να βοηθούν αναλόγως. Δίνω για να πάρω. Παίρνω αλλά και θα δώσω για να ξαναπάρω.

Κάπου όμως καιροφυλαχτεί και η Μοίρα. Αυτήν δεν μπορούν ούτε και οι θεοί να την ανατρέψουν. Δε θα μπορέσει ποτέ ο Δίας να σώσει τον γυιο του Σαρπηδόνα από το θάνατο, ούτε ο Απόλλωνας να σώσει τον ‘Εκτορα, ούτε η Αθηνά τον Αχιλλέα. Τους βοηθούν όμως και oi δύο, ώσπου να έρθει το τέλος, που τους έχει ορίσει η Μοίρα. Μια πραγματικότητα τότε, που σήμερα για μας δεν υπάρχει.

Τι έβλεπε ο Ηρόδοτος; Υπάρχει προδιαγραφή, μας λέει στο επεισόδιο με τον Κροίσο, στον άνθρωπο και προπατορικό αμάρτημα.Το σφάλμα ενός προγόνου το πληρώνει κάποιος απόγονος. Οι θεοί τιμωρούν τον αλαζόνα (υβριστή). Ο θεός «κολούει (κολοβώνει, τιμωρεί) τον υπερέχοντα». Δεν ανέχεται να του σηκώσει κεφάλι ο θνητός. (Ύβρις). Και τέλος, στον Ηρόδοτο ο θεός μέσα στα σχέδια του και τις βουλές της μοίρας ( κατ’ αίσαν) σώζει τον πιστό του.

Τι βλέπει από αυτά ο Θουκυδίδης; ΄Τίποτα! Ούτε θεό, ούτε μοίρα, ούτε προπατορικό αμάρτημα. Ο Θεός δεν σώζει. Όσες φορές τον επικαλούνται οι πιστοί, ο θεός κωφεύει.

Πίσω από τα «φαινόμενα» του Ομήρου, του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, ποια είναι η αλήθεια ή ποιος την πλησιάζει περισσότερο; Τι σημαίνει το «ουδέν οίδα» του Σωκράτη;

Τι κατάλαβαν οι μαθητές από το Σωκράτη για να προκύψουν τόσο διαφορετ ικές Σχολές; Κυνικοί, Μεγαρικοί, σχολή της Ήλιδας, Πλάτων, Ξενοφών, Αριστοτέλης, κατήγοροι, λιβελλογράφοι, σατιρικοί ποιητές;

Τι κατάλαβαν οι μαθητές από το Χριστό, τι οι ευαγγελιστές, τι ο απόστολος Παύλος, τι οι πατέρες, τι οι Ορθόδοξοι, οι Καθολικοί, οι Αρειανοί, οι Προτεστάντες;Πώς μπορούμε,λοιπόν, να είμαστε βέβαιοι πως εμείς κατέχομε την αλήθεια, πως η δική μας πραγματικότητα είναι η..πραγματική;

Επομένως η πραγματικότητα κάτω από την επίδραση διαφόρων παραγόντων, κοινωνικών, επιστημονικών, φιλοσοφικών μεταβάλλεται, ή καλύτερα δείχνει καινούργια όψη. Ο άνθρωπος γίνεται δημιουργός πραγματικότητας.

Δε στέκομαι επί τούτου σε γεγονότα και κρίσεις πάνω στο σημερινό μας κόσμο, για ευνόητους λόγους. Όμως ας μην έχουμε το φανατισμό πως μόνο εμείς κατέχουμε την άλήθεια, ας είμαστε πιο διαλλακτικοί, διότι δεν ξέρομε τι θα μας δείξουν οι επόμενες γενιές και ποιες αξιολογήσεις θα κάνουν.

Με αυτούς τους λόγους κλείνοντας το σημερινό μου άρθρο θέλω να συστήσω στους αναγνώστες μου να μην είναι τόσο απόλυτοι στις κρίσεις και πεποιθήσεις τους και να είναι διαλλακτικοί στις διενέξεις τους, αρχέγονη κατάρα της φυλής μας.

Ο... μελωδός Καλλίστρατος Κωφόπουλος

Οφείλω βαθιά ευγνωμοσύνη στον κ. Κωφόπουλο για την μυσταγωγία που μου πρόσφεραν οι μελωδίες των Ύμνων του.

Ιδιάιτερα μνεία θα κάνω στις επιλογές που είναι μονωδίες από τον ίδιο, με εκλεκτά κομμάτια από τον Ιάκωβο Πρωτοψάλτη, Κωνσταντίνο Πρίγγο, Πέτρο Λαμπαδάριο και Ιωάννη Παλάση . Η αρρενωπή και γλυκιά φωνή του ρέει ομαλά, ήμερη και ήρεμη, και στο πρώτο κεκραγάριο του Ιακώβου Ναυπλιώτη, ένα ιλαρό εσπέριο φως εκχυνόμενο από τους οιστρήλατους ήχους του ιεροψάλτη κ. Κοφόπουλου είναι μια αγαλλίαση ψυχής και όπως προχωρεί ο δίσκος με τα τροπάρια άλλοτε ενισχυμένος από βοηθητική υποβλητική συμμετοχή, και άλλοτε με θαυμάσια ισοκρατήματα, δημιουργεί μια κατανυκτική ατμόσφαιρα, που θυμίζει ανάλογες καλές εποχές κωνσταντινουπολίτικης παράδοσης.

Αυτό δε σημαίνει ότι οι άλλοι δυο δίσκοι με ύμνους του Δωδεκαήμερου και των Χριστουγέννων δεν είναι ισάξιοι του πρώτου.

Θα ήθελα πριν κλείσω τα μάτια μου να ακροασθώ, όπως ονειρεύτηκα σε παλαιότερο άρθρο μου, μια Βυζαντινή χορωδία που να φτάνει τους 200 ιεροψάλτες, ένα βυζαντινό θρίαμβο στο Ηρώδειο, και να ακούσω για στερνή φορά τους δυο συγκλονιστικά ελληνικούς ύμνους, τον λαϊκό «Σώσον Κύριε τον λαόν σου» και τον πρωτο μας εθνικό «Τη Υπερμάχω στρατηγώ», ως επισφράγισμα.