Μάρκος Αυρήλιος

Ως παιδί, αν και ορφανός, έτυχε πολύ καλής ανατροφής και λαμπρής παιδείας και από νωρίς τις αρετές του νεαρού εκτίμησε ο αυτοκράτορας Αδριανός (117-1380), ο οποίος επέβαλε στον κατόπιν αυτοκράτορα και θείο του Μάρκου, Αντωνίνο (138-161)να τον υιοθετήσει. Έτσι όταν απεβίωσε ο Αντωνίνος , ο Μάρκος Αυρήλιος πέρασε στο θρόνο, το 161 μ. Χ.Εμποτισμένος με τα νάματα του ρεύματος της εποχής που ήταν η στωική φιλοσοφία, (τρίτη περίοδος, η Αυτοκρατορική, οι άλλες δυο, η Παλαιά και η Μέση) έμεινε απλός και ανεπιτήδευτος σε όλη του τη ζωή, δεν τον έφθειραν τα αξιώματα, κρατήθηκε μακριά από απολαύσεις, ιδεώδης τύπος απλού μονάρχη, στοχαστικός, με βαθιά εγκαρτέρηση, πιστός στο δρόμο του καθήκοντος, μια σπάνια περίπτωση από αυτές που επιθυμούσε ο Πλάτων, οι βασιλείς να φιλοσοφήσουν, ή οι φιλόσοφοι να βασιλέψουν για να καλυτερέψει ο κόσμος.Χρονολογικά ταυτίζεται με τον Λουκιανό, χωρίς καμιά σύνδεση πνευματική μαζί του. Όμως Ρωμαίος αυτός γράφει στα ελληνικά, που χειρίζεται όπως και ο Σύριος Λουκιανός, άψογα, διότι την εποχή εκείνη, στην απέραντη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, γλώσσα επικοινωνίας ανάμεσα στους διάφορους λαούς υπήρξε η ελληνική, γεγονός που αναγνωρίστηκε και από τους Ρωμαίους, αλλά και ως γλώσσα της φιλοσοφίας ήταν το τέλειο εκφραστικό όργανο.Σκοπός διαχρονικός των στωικών ήτα να ζουν σύμφωνα με τη φύση («ομολογουμένως τη φύσει ζην») και όπως γράφει ο ίδιος «ώ φύσις εκ σού πάντα, εν σοί πάντα, εις σε πάντα» κγ, Δ. Φύση για τους στωικούς είναι άλλοτε αυτό που συγκροτεί τον κόσμο και άλλοτε αυτό που παράγει τα επίγεια πράγματαΚανένα πράγμα σύμφωνα με τη φύση δεν είναι κακό (ιζ, Δ) και άλλού μέγιστο οχυρό μας είναι η ελεύθερη από πάθη διάνοια.Άλλη ζωή δεν υπάρχει, όσα υπάρχουν, όλα υπόκεινται σε θάνατο,.όλα τα υλικά σώματα φεύγουν σαν ποτάμι και όλα τα ψυχικά σαν όνειρο. Ο κόσμος είναι μια φυσική αλλαγή.Από τα πιο γνωστά παραγγέλματά του είναι το «ένδον σκάπτε» και το «ένδον βλέπε». Η μοίρα επιφύλασσε σε έναν πράο και γαλήνιο χαρακτήρα σκληρή αντινομία, μια ζωή να την περνά σε εκστρατευτικούς πολέμους, σε καθημερινές πορείες και ζωή μέσα σε αντίσκοινο και μόνο τις ώρες της ανάπαυσης γυρνούσε στις αγαπημένες του ασχολίες που ήταν ιδιαιτέρως η καταφυγή του στη μελέτη της φιλοσοφίας και καταγραφή των σκέψεών του, υπό τύπον ημερολογίου. Γιαυτό δεν είναι πάντα συνεκτικές. Έτσι γράφτηκαν οι γνωμολογικού τύπου σκέψεις του, κατ’άλλους δώδεκα δοκίμια, που απευθύνονται στον εαυτό του, με τίτλον τα εις εαυτόν, που οι αττικιστές θα προτιμούσαν τον παλαιότερο τύπο, τα εις εμαυτόν. Δηλαδή συνομιλίες με τον εαυτό μου. Συνοπτικά ως Αυρήλιος είχε τη Ρώμη πατρίδα του,μα ως άνθρωπος πατρίδα του είχε όλο τον κόσμο. Ακολουθεί μια συνοπτική ανθολόγηση, που, κατά τη γνώμη μου, στους ταραγμένουςκαιρούς που ζούμε, εάν διαβαστεί προσεκτικά, είναι βάλσαμο ψυχής και φαντάζομαι να πραϋνει κάποιες ταραγμένες ψυχές .Η μετάφραση από το πρωτότυπο (Ελληνική Βιβλιοθήκη) ανήκει στη Σοφία Μαντά. Περί θανάτου και τέλους.Ο θάνατος είναι έργο της φύσεως, εάν δε κάποιος φοβάται το έργο της φύσεως είναι παιδί.ιβ. ΒΕίναι σύμφωνος με τη φύση και κανένα πράγμα σύμφωνο με τη φύση δεν είναι κακό ιζ.Β. Κανείς δε χάνει άλλη ζωή παρά μόνον αυτή που ζει και δε ζει άλλη παρά αυτή που χάνει. ιδ, ΒΟ θάνατος είναι ό,τι και η γέννηση, δηλ. μυστήριο της φύσης. Η γέννηση είναι σύνθεση και ο θάνατος αποσύνθεση. Από τα ίδια στα ίδια στοιχεία. ε.Δ.Ένα από τας γεγονότα της ζωής είναι και ο θάνατος, Χρειαζεται λοιπόν και γι αυτόν η σωστή αντιμετώπιση. β. ΣΤ.Συμπέρασμα: Να ξέρεις πόσο εφήμερα και μηδαμινά είναι τα ανθρώπινα. Μέχρι χθες ήσουν σώμα, αύριο θα είσαι μούμια ή στάχτη. μη Δ.Η Ασία, η Ευρώπη είναι ασήμαντα σημεία του κόσμου. Ο Άθως ένας ασήμαντος όγκος. Το παρόν μια στιγμή του αέναου χρόνου.. Τα πάντα είναι μικρά και αφανίζονται μέσα στο σύμπαν.Το τέλος καθορίζει εκείνος που τότε υπήρξε ο αίτιος των στοιχείων, τώρα δε της διαλύσεως. Συ είσαι αναίτιος και για τα δύο. Φύγε λοιπόν με καλοσύνη. Διότι και αυτός είναι πολύ καλός. λ,στ, ΙΒ.Να περνάς την κάθε μέρα σου σαν να είναι η τελευταία της ζωής σου. ξθ. Ζ.Ενέβης, έπλευσας, κατήχθης. Έκβηθι. Εισήλθες (στο πέλαγος της ζωής), έκανες το ταξίδι, επανήλθες (στη στεριά), αποβιβάσου λοιπόν. γ 2, Γ. Τι να προσέχεις.Ένα μόνο το εξής: τον δίκαιο χαρακτήρα, τις πράξεις που ωφελούν το κοινωνικό σύνολο, την ψυχή που δέχεται με ευχαρίστηση ό,τι συμβαίνει που το θεωρεί αναγκαίο.Οι άνθρωποι έγιναν ο ένας για τον άλλον. Λοιπόν ή προσπάθησε να τους διαφωτίσεις ή να τους υπομένεις. Νθ, Η.Αν δεν είναι σωστό μην το κάμεις, αν δεν είναι αλήθεια μη το πεις. ιζ, ΙΒ. Περί καλού. Χωρίς αμοιβές.Ζητείς αμοιβή; Είναι το ίδιο, σαν να ζητούσε αμοιβή το μάτι γιατί βλέπει ή τα πόδια γιατί βαδίζουν.μβ,5. Θ.Μη δίνεις σημασία σ’αυτό που έκαμες. Να μοιάζεις με το κλήμα που κάνει το σταφύλι κα δε ζητά τίποτε περισσότερο, αφού πια έχει δώσει τον καρπό, όπως ο ίππος που έτρεξε, ο σκύλος που αναζήτησε τα ίχνη, η μέλισσα που έκαμε το μέλι. στ.Ε.Ό, τι δε συμφέρει το σμήνος, ούτε τη μέλισσα συμφέρει. νδ. ΣΤ.Στάσου λοιπόν, όπως το λαμπρό φως ό,τιδήποτε του ρίξεις το κάνει φλόγα και λάμψη. λα,Ι.Στο θρασύ απάντησε. «Παιδί μου για άλλο σκοπό έχομε γίνει, εγώ δεν θα πάθω τίποτε, εσύ ζημιώνεσαι παιδίμου». ιη, 9, ΙΑ. Περι αντοχής.Τίποτε σε κανένα δε συμβαίνει που να μην είναι ικανός να το υποφέρει. ιη.Ε. Περί δαίμονος (=άγγελου) προστάτη.Να ζεις ικανοποιημένος με όσα οι θεοί προσφέρουν. Να κάνεις όσα θέλει ο δαίμονας, τον οποίο έδωσε ο Ζεύς ως προστάτη και οδηγό στον καθένα. κζ.Ε. Περί μοίρας.Καλόμοιρος σημαίνει ότι εσύ απέδωσες στον εαυτό σου την καλή μοίρα. Καλή μοίρα σημαίνει καλές διαθέσεις, καλά διαφέροντα της ψυχής και καλά έργα. λς.Ε. Περί αυτοεκτίμησης και ευτυχίας.Ο σεβασμός και η εκτίμηση της δικής σου ψυχής θα σε κάνει να αρέσεις στον εαυτό σου, να φέρεσαι με τον καλύτερο τρόπο στους ανθρώπους και να αποδέχεσαι μες προθυμία όσα μοιράζουν και απαιτούν οι θεοί. ιστ. ΣΤ.Μέσα σου βλέπε. Μέσα σου βρίσκεται η πηγή του αγαθού. Μπορεί ακατάπαυστα να αναβλύζει, εάν ακατάπαυστα σκάβεις. νθ. Ζ.Να έχεις υπ’όψη σου και τούτο ότι μέσα σε πολύ λίγα βρίσκεται η ευτυχία της ζωής. ξζ. Ζ. Περι αφθαρσίας της ύλης.Η φύση του σύμπαντος από την ύλη του όλου, ως να ήταν κερί σε μια στιγμή έπλασε ίππον, αφού διέλυσε αυτόν χρησιμοποίησε την ύλη του για τη δημιουργία δένδρου, έπειτα την ύλη δένδρου για να πλάσει τον άνθρωπο και ούτω καθ’ εξής. Και κάθε ένα από αυτά για ελάχιστο χρόνο. κγ.Ζ.

(121 γέννηση. 161-180 αυτοκράτορας μ. Χ.)