Η τράμπα του Νασρεττίν Χότζα απο τον Ορχάν Βέλη

(Επτάλοφος, αρ.51.1995).

Αυτές τις μέρες καθώς έψαχνα στη βιβλιοθήκη μου, ανακάλυψα ένα παλιό βιβλίο του 1953 -και κοιτάξτε σύμπτωση, ήταν των εκδόσεων “Yeditepe”, που σημαίνει Επτάλοφος -αφιερωμένο ολόκληρο στον Ορχάν Βελή.

Εκεί διάβασα μέσα στα άλλα πως ο ποιητής μας, μάστορας στα ευτράπελα, είχε μεταφέρει σε έμμετρο λόγο 77 μύθους του Νασρεττίν Χότζα.

Για να δειχτεί, λοιπόν, η επιδεξιοσύνη του Βελή, παραθέ-τονταν κι ένας μύθος του Χότζα, όπως τον ξανάπλασε -να τον δημιούργησε άραγε ο ίδιος;_ ο ποιητής.

Σας βεβαιώνω πως όταν διάβασα το στιχούργημα, έσκασα στα γέλια.

Κάτω από την επίδραση της ευθυμίας που με διακατείχε, μου γεννήθηκε ταυτόχρονα κι η επιθυμία να τον μεταφέρω στη γλώσσα μας. Η διάθεσή μου ήταν τέτοια, που σε λίγη ώρα ο μύθος έπαιρνε το τρίτο του ένδυμα, ελληνικό αυτή τη φορά.

Τον χαρίζω στους αναγνώστες της “Ε” με τα εξής προσθετικά:

Αν δε γελάσετε, όπως εγώ, δε θα φταίει ο ζουμερός λαϊκός λόγος, όπως τον έπλεξε ο Ορχάν Βελή, αλλά η αδυναμία του μεταφραστή κατά τη μεταφορά:

Η λέξη “Τράμπα” ομολογώ δε μου αρέσει και τόσο. Η “ανταλλαγή” δε με ικανοποιεί. Η “υπαλλαγή” θα ήταν η προτιμότερη. Μόνο που τότε θα πρόδινα την καταβύθιση του ποιητή στις λαϊκές ρίζες. Και το απόφυγα.

ΤΡΑΜΠΑ

Στο δρόμο του ο Χότζας μια καματερή

περπατώντας, τρώει μια σβερκιά πολύ καυτερή;.

Ζαλισμένος από πόνο πίσω του γύρισε,

οργισμένος να ιδεί ποιος τον ...συγύρισε!

Βλέπει μια όψη, άγνωστη μάλλον,

να του λέει: “Συγγνώμη! Σε παρομοίασα μ’ άλλον!”

Το χάφτει ο Χότζας ένα έτοιο “ψαλτήριο”;

Τον γραπώνει απ’ το γιακά ίσια για το δικαστήριο.

Ο δικαστής μελετά τα συμβάντα μ’ εμβρίθεια

και πολλή συναντίληφη για το δράστη -είν’ αλήθεια-

και την κρίση του βγάζει σε δυόμιση αράδες:

Να πλρώσει στο θύμα ο φταίχτης μόνο δύο παράδες!

Αγριεύει ο Χότζας με το δικαστή.

“-Με δουλεύεις;” του λέει, “ποινή είν’ αυτή;

Να τον καθίσεις έπρεπε τον ερίφη στον μπάγκο.

Επί πλέον το δείχνει που δεν έχει ούτε φράγκο!. ”

Τότε κι ο δράστης με γαλιφιές και κουνήματα

“-Δεν έτυχε” λέει “να ‘χω επάνω μου χρήματα.

Να μ’ αφήσετε να πάω να φέρω όσα πρέπει”

Κι ο καλός σου ο δικαστής του το επιτρέπει.

Αναμονή στην αναμονή,

Πουθενά ο μυστήριος να φανεί.

Τότε του Χότζα του ’στριψε να τον περιμένει,

ορμάει προς το δικαστή και του τραβάει μια ξεγυρισμένη!

“-Αντε τώρα” του λέει “εγώ παραιτούμαι απ’ την αναμονή,

κάτσε εσύ να εισπράξεις στη θέση μου την ποινή!”