Σεβαστείτε τη γλώσσα μας!

Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;

Δ. Σολωμός

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.

Οδ. Ελύτης

Φτάσαμε σε ένα τέτοιο, σημείο να θεωρείται παράλογο να μη συμβαί­νουν τόσα παράδοξα σε αυτή τη μικρή μας χώρα των μεγάλων λόγων και των μικρών έργων.

Οταν κάποτε, αργά, καταλάβαμε ότι μεθοδικά μας υφάρπαξαν οι καπάτσοι μας γείτονες το ελληνικό μας όνομα “Μακεδόνας’ και “Μακεδονία”, ξεση­κωθήκαμε και αλαλάξαμε. Εγραψα τότε ένα άρθρο στην Έ” (Μάρτιος του 1994 τ.36) με το δανεισμένο τίτλο “Το όνομα είναι η ψυχή μας”. Οσοι το διάβασαν, θα καταλάβουν και τώρα με ποιες προθέσεις γράφεται και τούτο.

Εγινε μια πρώτη απόπειρα να στραγ­γαλίσουν, μαζί με άλλες έξι και τη δική μας γλώσσα, οι Ευρωπαίοι εταί­ροι μας. Εκεί να ιδείς το εθνικό μας φιλότιμο. “Επί ποδός όλες οι γραφί­δες. Εμπύρετοι λόγοι. Τα όσια και τα ιερά μας. Οι αξίες μας. Ο πολιτισμός μας. Η διαχρονικότητά μας. Η αρχαιό­τερη ευρωπαϊκή γλώσσα. Τί τους προσφέραμε, τί μας ανταποδίδουν.

Πώς να μη θυμηθεί κανείς το βαρναλικό Σωκράτη μπροστά σε πεντα­κόσιους ένα δικαστές καθώς του εκτοξεύονταν οι κατηγορίες: “Δεν άκουα τίποτα, όλες αυτές τις ώρες μελετούσα τη μύτη μου".

Ε, λοιπόν. Οσο αυτή τη μύτη μας δεν την κοιτάμε, ποτέ οι ίδιοι μας δε θα φταίμε, πάντα τα σφάλματα θα τα ρίχνουμε σε άλλους.

Από τους εθνοπατέρες θα αρχίσω πρώτα.

Απαιτείτε σεβασμό, κύριοι εκπρό­σωποι του εθνικού μας βίου και όψι­μοι σωτήρες μας, από τους ευρωπαίους συναδέλφους σας απέναντι στη γλώσσα μας, αλλά εσείς τί έχετε κάνει; Για να τον απαιτείτε, πρέπει εσείς οι ίδιοι πρώτοι να τον έχετε δώσει.

Ψηφίσατε κάποτε ένα νόμο που αφορούσε τις επιγραφές των καταστημάτων μας κάθε είδους. Και πώς τον εφαρμόσατε; Ηταν ένα πρώτο δείγμα καλής γραφής σεβασμού "στη γλώσσα που μίλησαν κάποτε, οι θεοί του Ολύμπου και αργότερα ο Ενας, ο αληθινός”, αλλά “πριν αλέκτορα φωνήσαι" γράψατε το νόμο στα παλαιό σας υποδήματα. Από δική σας αβελτηρία έγινε μια τέτοια διάβρωση και άλωση, ώστε στο Σίδνεϋ και την Αστόρια, ίσως, υπερτερούν τα κατα­στήματα με επιγραφές που διασώζουν την ελληνική γλώσσα. Και τολμάτε τώρα να εξεγείρεστε, οι κατ’ εξοχήν φορείς της ξύλινης γλώσσας!

Δεύτεροι, αλλά όχι και στη σειρά, είστε εσείς κύριοι του τάγματος των αθανάτων, οι πλέον επίσημοι φορείς και φρουροί του γλωσσικού φρονηματισμού, που ποτέ δεν ακούεστε και ποτέ δε φαίνεστε.

"Η Γαλλική Κυβέρνηση καθιέρωσε σχεδόν ως ποινικό αδίκημα τη χρήση λέξεων με ξενική ρίζα" (Ελευθερο­τυπία” 29.12.1994). Και εκεί έχουν την Ακαδημία τους, τον επίσημο φορέα, που εισηγείται τη μεταγραφή των νεολογισμών σε γαλλική ορολογία.

Εγινε κάτι ανάλογο εδώ σε εμάς; Δόθηκε ποτέ στον τύπο και στους σταθμούς μας, ακούσαμε ποτέ, διαβά­σαμε, ότι η Ακαδημία μας προτείνει για την τάδε ξένη λέξη τον τάδε αντί­στοιχο ελληνικό όρο; Πώς να μην πει πικραμένος ο Σεφέρης “όπως πάμε, σε λίγα χρόνια αυτή η χώρα θα λέγε­ται ΕλλαδέξΊ...

Music house, music land, music hall στη χώρα που γεννήθηκαν οι Μούσες και η μουσική. Ακροπόλ Πάλας στην πόλη με το θαύμα της Ακρόπολης. Και στα πιο ταπεινά: “Σουβλασερί” το κατάστημα με το παραδοσιακό σουβλάκι μας και ποπ- κορν οι άλλοτε παπαδίτσες.

Το σύνθετο "Χριστούγεννα” (Χρι­στός = αυτός που φέρει το χρίσμα). Χριστούγεννα = η γιορτή που γεννήθηκε ο Χριστός) δεν αρέσει. Είναι παλιομοδίτικο. Προτιμότερο το Marry Christmas στα καταστήματα των νεοπλούτων μας.

Ο Αϊ-Βασίλης μας κοκκίνησε, δεν έρχεται από την Καισάρεια. Το χρήμα που δε μυρίζει και δεν ξεχωρίζει, μας τον εισάγει ωςSanta Claus από την Λαπωνία.

Η πιο ελληνική γιορτή μας το Πάσχα, η Λαμπρή μας. Μπήκα σε πασχαλινά γιορτάσιμο ζαχαροπλα­στείο με τον ελληνικό τίτλοDolce Domo, όπου από γλυκά έως κάρτες όλα ξενόγλωσσα. Αποσκορακισμένο το “Χριστός Ανέστη”. Αντί αυτού, με κόκκινα φωτεινά γράμματα, διάβαζες στην υελοπροθήκη: Happy Easter!

Τέτοια η άλωση. Τέτοιος ο γλωσσι­κός εξωμοτισμός μας!

Να ‘ρθούμε και στα καλά παιδιά της δημοσιογραφίας μας, που τρέμει κανείς μην πέσει στη γραφίδα τους. Ετοιμοι να σε κατασπαράξουν. Ετοι­μοι, αν δε βρουν θέμα, να το δημι­ουργήσουν. Ετούτοι είναι που τον “ήττω λόγον κρείττω ποιούσι” και αντίστροφα.

Κάποτε οι εφημερίδες μας με τις μετρημένες σελίδες τους είχαν τους δόκιμους της πέννας. Τώρα που τα πάντα εμποριοποιήθηκαν “ο πάσα ένας” αλωνίζει. Μας “κούφαναν” με τον “ΟκτώΜβριο', με τον κύριο τάδε που “διέρρευσε την πληροφορία1', με τους πολίτες που “εκμεταλλεύονται από το κράτος” με τα προϊόντα που “επεξεργάζονται από τα μηχανήματα”, με τους “εκμεταλλευτές και εκμε­ταλλευόμενους” με το “πού να αποταΝθούμε”, τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Και δίπλα στα υποδειγματικά ελληνικά τους παρελαύνει και η γλωσσική τους ευρυμάθεια. Να τα μπλακ άουτ, να τα τσεκ-άπ, να το χάπυ έντ, να τα σαμποτάζ, να τα λοκ- άουτ, να τα ρεπορτάζ για να μας εξευρωπα'ί'σουν. Η συσκότιση, ο ιατρικός έλεγχος, το αίσιο τέλος,η δολιοφθορά, η ανταπεργία, η ειδησε ογραφία είναι για τα βλαχαδερά!

Στη σειρά και οι κορυβαντιώτες αθλητικοί συντάκτες που εμφυσούν ιερό μένος με τις πομφόλυγες που εκτοξεύουν. Adestesodales (Εμπρός σύντροφοι). Ετσι εκπορθείται η ελλη­νική γλώσσα. Και να ο γκολκήπερ και να ο ρέφερι, να ο κόουτς-μαν, να το ταμπλό, να το τάιμ-άουτ, να το μπάσκετ, να τα πόιντς, να ο σπόνσορας στην ευγενισμένη τους γλώσσα.

Ολοι αυτοί και οι άλλοι που θα πω παρακάτω ξεσηκώθηκαν “εν ενί στόματι και μιά καρδία”\ια κατακεραυνώ­σουν τους Γάλλους, που τόλμησαν να υποτιμήσουν τη γλώσσα μας...

Ακολουθούν οι πλέον ευγενείς βλα­στοί της γενιάς του νεότερου δημο­σιογραφικού ήθους. Είναι αυτοί των Max, Μεν, Κλίκ, Στάτους, Πεντ- Χάουζ, Πλαίη-Μπόυ, Φλας και για να μη μείνει πίσω και μια αθλητική εφη­μερίδα, ελληνικότατη, η Spor Time.Εδώ αν δε φρικάρεις ή δε φλιπάρεις, τόσο η hit κυκλοφορία τους όσο και το περιεχόμενό τους θα σε κάνουν να νιώσεις γροθιά άπερκατ ή κροσέ, όταν διαπιστώνεις πως μέσα από τις σελίδες της παρελαύνουν pet shops με “νιούφς”, κολλεξιόν με seethrough και strip sweet για στραφταλιζέ φαντασιώσεις, αλλά και κομμά­τια του Gaston στο κατάστημα Buffi. Και για να’ σαι ιν στη night life, να αναζητείς πάντα το κέντρο με το καλό stuff, παρέες original και μουσι­κό φράκταλ ή update, οπότε δεν υπάρχει περίπτωση να είσαι ντάουν.

Να 'ρθω και σε σας τους τελευταί­ους, αλλά όχι και έσχατους γλωσσοχαλαστάδες, κύριοι των τηλεοπτικών και ραδιοφονικών σταθμών μας. Εσείς που ομαδικά πουλήσατε την ψυχή σας “χωρίς περίσκεψη, χωρίς λύπη, χωρίς αιδώ' γιατί έτσι πιστέψα­τε πως θα αποχτήσετε “γκλάμουρ”.

Τα ονόματά σας είναι γνωστά. Κάθε μέρα γδέρνουν τα αφτιά μας. Τα ελληνικά μας δε σας αρέσουν. Είναι σοφιστικέ και μπανάλ. Είναι προτιμό­τερο να λέτε σπήκερ, εκράν, σήριαλ, ριμέικ, σποτ, τοκ-σόου, τημ, πάνελ, τρέιλερ, σλάλομ, πρες ρουμ, οφ δη ρέκορντ, να μας γεμίζετε με ανορθο­γραφίες -το λιγότερο- και με άθλια μεταγλωττισμένα ελληνικά στις ξένες κινηματογραφικές ταινίες.

Θέλεις να αλώσεις ένα λαό; Κατάστρεψε τη γλώσσα του, διαβάσαμε κάπου. Ποιοί, λοιπόν θα πείσουν τους Γάλλους πως αξίζει το σεβασμό η γλώσσα μας; Εσείς;

Σε χαλεπούς καιρούς για το έθνος μας, τότε που ο λαός μας δεν είχε ταγούς, σαν κι εσάς, να τον αναισθητοποιήσουν με τους ορυμαγδούς τους, άντεξε Λατινοκρατία, Φραγκο­κρατία και Τουρκοκρατία. Φτωχός, πεινασμένος, κατατρεγμένος, αβοή­θητος, άντεξε στις εισβολές, κράτησε ζωντανές τις γλωσσικές μήτρες του και πήρε να δαμάζει τα ξενόφερτα στοιχεία και σιγά-σιγά να τα αφομοι­ώνει στους φωνητικούς και γραμματι­κούς κανόνες της μητρικής του λαλιάς. Και η γλώσσα μας μπολιά­στηκε με καινούργιο δυναμερό υλικό πρωτόφαντου κάλλους.

Από το λατινικό hospitium έγινε το σπίτι, το ρήμα σπιτώνω - ξεσπιτώνω, τα επίθετα σπιτικός, σπιτίσιος, άσπιτος, ασπίτωτος - ξεσπίτωτος, οι μετο­χές σπιτωμένος - ξεσπιτωμένος, τα ουσιαστικά σπίτωμα - ξεσπίτωμα, ξεσπιτωμός, το μεγεθυντικό σπιταρόνα και τα σύνθετα σπιτόγατος, σπι­τονοικοκύρης, παλιόσπιτο, φτωχόσπι­το, καλυβόσπιτο, πλουσιόσπιτο κλπ.

Από τα τουρκικά eglence, kapak, keyf, sakat έγιναν τα: γλέντι, γλεντώ, γλεντζές, γλεντοκόπος, γλεντοκοπώ, γλεντοκόπημα, αγλέντιστος, πολυγλεντισμένος, καπάκι, καπακώ­νω, ξεκαπακώνω, καπάκωμα, καπακω­μένος, ακαπάκωτος, ξεκαπάκωτος, κέφι, κεφάτος, άκεφος, λιγόκεφος, κακόκεφος, πολύκεφος, το επίρρημα κεφάτα, σακάτης, σακατεύω, σακατε­μένος, μισοσακατεμένος, πολυσακατεμένος, σακατεμός, σακάτεμα, σακάτικος, ασακάτευτος, όλα θαύμα ελληνοπλασίας.

Θαυμάστε σύνθετα με ξενικό το ένα συνθετικό τους:

Τσακμακόπετρα, λεβεντογυναίκα, ψιλομερεμετίσματα, θαλασσινόμπλαβα (μάτια) και δείξτε μου ανάλογα παραδείγματα από τις γλώσσες που σας έχουν ξιπάσει.

Αυτά σε χαλεπούς καιρούς. Σέ δημοκρατία και σε ασύγκριτα καλύτε­ρους βιολογικούς όρους, ο λαός μας κινδυνεύει να χάσει το γλωσσικό του αισθητήριο από τον ξέφρενο γλωσσι­κό καταιονισμό σας.

* * *

Οποιος διάβασε ως εδώ το άρθρο μου με το δίκιο του ίσως θα μου αντι­τείνει:

- Τους πήρατε όλους σβάρνα, πολι­τικούς, ακαδημαϊκούς, δημοσιογρά­φους, εκφωνητές, σ’ ένα τσουβάλι, μα, τέλος πάντων, δεν υπάρχει κανείς που να νοιάζεται σ’ αυτή τη χώρα;

Υπάρχουν, φίλοι μου. Και πολλοί και αξιοσέβαστοι. Από αυτούς αντλούμε τη δύναμή μας. Και σε όλους τους χώρους. Δεν είναι η ώρα του επαίνου εδώ. Είναι η ώρα της αγανάκτησης. Πρέπει να τρώμε χαστούκια, για να συνερχόμαστε. Εγραψα κάποτε, στη μόνιμη στήλη που διαθέτω, πως μια μέρα θα ευγνω­μονούμε τους Σκοπιανούς γείτονές μας, που μας ξύπνησαν να διαβά­σουμε την ιστορία του μακεδονικού ζητήματος. Μακάρι, τώρα με τους Γάλλους, να ξυπνήσει η γλωσσική μας συνείδηση. Δεν είμαι οπαδός των ακροτήτων. Και οι ξένες λέξεις χρειά­ζονται, όπου η γλώσσα μας δεν επαρκεί! Με αγρύπνια όμως και μέτρο, κάτι που μας λείπει. Για να μη φθάσουμε ποτέ στο Graeca sunt non leguntur (=είναι ελληνικά και δε δια­βάζονται) που έφερε Μεσαίωνα.

Μπορεί η γλώσσα μας να μιλιέται από λίγους σήμερα, δεν παύει όμως να είναι μια πολιτισμική γλώσσα. Και “η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα’’ για να θυμηθούμε το βάρδο της Γλώσσας μας Κωστή Παλαμά. Και είναι η αρχαιότερη της Ευρώπης. Σεβαστή και λόγω ηλικίας! Και ενιαία στο σύνολό της, διότι καμιά διάλεκτός της δεν αποτέλεσε ξεχωριστή γλώσσα, όπως συνέβη με τη Ρουμανική, Γαλλική, Ιταλική.

Πρόθεσή μου δεν ήταν να τα ψάλω στους Ευρωπαίους, ούτε στο πως χειριστήκαμε την υπόθεση. Γράψαν τόσοι άλλοι γι αυτά! Στους Ελληνες απευθύνομαι και από αυτούς ζητώ σεβασμό! Σε μια γλώσσα κι έναν πολιτισμό που:

Ιδιότητα δεν έχει η ανθρωπότης τιμιοτέραν.

Εις τους θεούς ανήκουσι τα πέραν.