Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε τον Ιούνιο του 1992 στην Πολίτικη εφημερίδα «Επτάλοφος», την εποχή του μεγάλου συλλαλητηρίου  για τη  Μακεδονία).​

​

                                   Τίνος και πηλίκης δεί τιμής αξιούσθαι Μακεδόνας,

                                   οί τον πλείω του βίου χρόνων ου παύονται διαγωνιζόμενοι

                                   προς τους βαρβάρους υπέρ της των Ελλήνων ασφαλείας;

                                                                           ΠΟΛΥΒΙΟΣ (203-120 π. Χ.)               

 

Τα σπουδαιότερα επιχειρήματα αυτών που αρνούνται την ελληνικότητα των Μακεδόνων μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:

1.0ι Μακεδόνες δεν είναι Ελληνες, είναι φύλο Ιλλυρικό. Οι .βασιλείς τους ονομάστη­καν φιλέλληνες. Η άρχουσα τάξη των Μακε­δόνων εξελληνίστηκε.

Υπάρχουν ορισμένα αρχαία κείμενα, που διακρίνουν Μακεδόνες από Ελληνες, μακε­δονική από ελληνική γλώσσα, Μακεδονία από Ελλάδα. Ο Δημοσθένης ρητώς τους αποκαλεί βαρβάρους.

2.Λέξεις και ονόματα θεών, εορτών, μηνών, ανθρώπων, τόπων, που αποδίδονται στους Μακεδόνες, δεν παρουσιάζουν ελλη­νική φωνητική.

3.Το γεγονός ότι οι Μακεδόνες έκαμαν επίσημη γλώσσα τους την αττική διάλεκτο, πιστοποιεί ότι δεν ήσαν Ελληνες.

Αυτά όσον αφορά τους αρχαίους Μακεδό­νες. Για μεταγενέστερες εποχές χρησιμο­ποιούνται καί άλλα επιχειρήματα, αλλά αυτά είναι έξω από την παρούσα μελέτη μου.

Δε θ’ απαντήσω με τον ίδιο τρόπο που μπή­καν τα επιχειρήματα. Θα μακρηγορήσω, ούτως ώστε να μη μείνει καμιά αμφιβολία; πως όλα αυτά είναι σαθρά και ανατρέπονται ριζικά.

Αν για τους Ιωνες, τους Δωριείς, τους Αχαιούς, που κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ήσαν Ελληνες, δε γνωρίζουμε την ετυμολογία των ονομάτων τους, για τους Μακεδόνες και τη Μακεδονία γνωρίζουμε ότι τα ονόματά τους είναι και ετυμολογούνται Ελληνικά.

Το επίθετο μακεδνός το πρωτοσυναντάμε στον Ομηρο. Στο έβδομο βιβλίο της Οδύσ­σειας, στίχος 106, εκεί που γίνεται η περι­γραφή του παλατιού του Αλκίνοου, λέγεται για τις σκλάβες, που άλλες άλεθαν καρπό στους χερόμυλους και άλλες κλώθαν στη ρόκα μαλλί και ύφαιναν, πως ήσαν καθισμέ­νες δίπλα-δίπλα “σαν τα φύλλα της λιγνόκορμης λεύκας”. Η λεύκα στον Ομηρο λέγε­ται αίγειρος και η ομηρική φράση είναι η εξής: “οία τε φύλλα μακεδνής αιγείροιο”. Μακεδνός, λοιπόν, και μηκεδανός είναι ο ψηλός και μακρύς. Από τη ρίζα μακ- του μακεδνός έχουμε το επίθετομακρός και το δωρικό μάκος που στην Ιωνική - Αττική γίνε­ται μήκος από την άλλη ρίζα μηκ- του μηκε­δανός.

Στον Αισχύλο (“Πέρσαι” 698) ο “μακεστήρ μύθος” σημαίνει τη μακρολογία.

Ο πρώτος συγγραφέας που χρησιμοποιεί τη λέξη ως δηλωτική έθνους είναι ο Ηρόδο­τος. Στο πρώτο βιβλίο του, παράγραφος 56, αναφέρει: "Οι Δωριείς στην εποχή του Δώρου του Ελληνα από την περιοχή της Οσσας και του Ολύμπου, χώρα που ονομαζό­ταν “Ιστιώτις”, μετοίκησαν εξ αιτίας των Καδ­μείων και ήρθαν στην Πίνδο”. Αυτό το λαό, λοιπόν, που ήσαν Δωριείς και κατοικούσαν στην Πίνδο, ο Ηρόδοτος ονομάζει “Μακεδνόν έθνος”. Και στο 8ο βιβλίο του πάλι κάνο­ντας λόγο για όσους πήραν μέρος στη ναυ­μαχία της Σαλαμίνας, ταυτίζει Δωριείς και Μακεδόνες λέγοντας ότι οι Λακεδαιμόνιοι, οι Κορίνθιοι, οι Σικυώνιοι και οι Τροιζήνιοι κατά­γονται από Δωριείς και Μακεδόνες.

Κατά το λεξικό του Hofmann, Μακεδόνες είναι αυτοί που κατοικούν υψηλή και ορεινή χώρα.

Φανταστείτε τώρα ένα λαό που δεν είναι Ελληνες, που δεν ομιλούν Ελληνικά, αλλά έχουν ένα όνομα ελληνικότατο. Πού το βρή­καν; Απ’ τόν ουρανό έπεσε;

Ως προς τα άλλα που λέει ο Ηρόδοτος, κάνει έναν αναχρονισμό. Ονομάστηκαν Δωριείς το φύλο εκείνο που κατοίκησε στη Δωρίδα. Προηγουμένως δεν είχε αυτό το όνομα. Μακεδνοί δεν είναι λοιπόν συνολικά όλοι οι Δωριείς (Δες Ιστ. Ελλην. Εθνους. Εκδοτ. Αθηνών Τ. Α’ σελ. 379). Το ότι όμως υπάρχει σαφής συγγένεια μεταξύ τους είναι αναμφισβήτητο (Δες και “Μακεδονία” ΟΕ ΔΒ 1992 σελ. 12).

Αλλωστε μια ομάδα των Μακεδνών θα εισχωρήσει στη Στερεά και την Πελοπόννη­σο. Για το ότι ήσαν Ελληνες δεν έχει καμιά αμφιβολία ο Ηρόδοτος: Έλληνες δε είναι τούτους τους από Περδίκκεω γεγονότας, κατά περ αυτοί λέγουσι, αυτός τε τυγχάνω επιστάμενος..." = Το γεγονός ότι είναι Ελλη­νες όσοι κατάγονται από τον Περδίκκα, καθώς ομολογούν και οι ίδιοι, κι εγώ ο ίδιος συμβαίνει να το γνωρίζω καλά... (βιβλ. Ε’ 22).

Και ο μεγάλος ιστορικός Θουκυδίδης στο δεύτερο βιβλίο του, παράγρ. 99, που μιλεί για τους Μακεδόνες και τη χώρα τους αναφέρει ότι ο πατέρας τού Περδίκκα Β! Αλέξανδρος ο Α’ (498-454), και οι πρόγονοί του Τημενίδες (Τήμενος: παλαιότατος βασιλεύς των Μακεδόνων) κατάγονται από το Αργος. Αυτό σημαίνει πως δεν αμφισβητεί την ελληνικότη­τα των Μακεδόνων. Υπάρχει όμως και μια πολύτιμη μαρτυρία του ιστορικού Πολύβιου, που βάζει τέρμα στον ισχυρισμό ότι δήθεν οι Μακεδόνες ήταν Ιλλυρικό φύλο. Οταν ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας Περσέας (179-168 π.Χ.) έστειλε πρεσβεία στο βασιλιά της Ιλλυρίας, για να συμμαχήσουν εναντίον των Ρωμαίων, συμπεριέλαβε στην αποστολή και ένα πρέ­σβη που να ξέρει τη γλώσσα των Ιλλυριών (“δια το την διάλεκτον ειδέναι την Ιλλυρίδα” XXVIII 8,9). Τί σημαίνει αυτό; Απλούστατα ότι οι Μακεδόνες δε γνώριζαν Ιλλυρικά και πήραν μαζί τους ένα μεταφραστή. (Δες: Μαρία - Νυσταζοπούλου - Πελεκίδου “Το Μακεδονικό ζήτημα” Αθήνα 1988, σελ. 19)

 

Γλώσσα των Μακεδόνων

Δεν είναι σωστό να λέμε: γλώσσα των Μακεδόνων. Γλώσσα των Μακεδόνων δεν υπάρχει. Υπάρχει μια γλώσσα η Ελληνική με πολλές διαλέκτους (π.χ. Ιωνική, Δωρική, Αιο­λική, Αττική, Μακεδονική) και πολλές επί μέρους ντοπιολαλιές.

Τα Ελληνικά που μιλιόταν στη Μακεδονία είναι μια μορφή διαλέκτου της ελληνικής γλώσσας των βόρειων ιδιωμάτων με στοιχεία δωρικά και αιολικά. Η διάλεκτος, λοιπόν, αυτή δεν είχε την τύχη να αποτυπωθεί και γραπτώς. Μόνο μιλιόταν, διότι ως βόρειο ιδίωμα είχε βαριά προφορά και απέφευγαν να τη γράψουν.

Γραπτή γλώσσα του μακεδονικού κράτους καθιερώθηκε από τον Ε’ αιώνα π.Χ. η αττική διάλεκτος, επειδή ήταν η πιο καλλιεργημένη και διαδεδομένη. “Οι βαθιές πληθυσμιακές ζυμώσεις που είχαν γίνει στα κρίσιμα χρόνια των αμυντικών αγώνων ολόκληρου του ελλη­νικού έθνους κατά των Περσών, η απεριόρι­στη γλωσσική επίδραση των Αθηναίων τόσο κατά την πρώτη Αθηναϊκή συμμαχία (478/7 π.Χ.) όσο και κατά τη δεύτερη (378Π π.Χ.), όπως και κατά τη διάρκεια των Αμφικτυονιών υπό την αθηναϊκή ηγεσία, και προπάντων η πνευματική ακμή των Αθηνών, με την οποία η πόλη αυτή αναδείχτηκε “κοινόν Ελλάδος έρεισμα”, "Πρυτανείον σοφίας”, “Ελλάς Ελλά­δος”, είχαν καταστήσει ώριμο τον Ελληνισμό να ενωθεί γλωσσικά, να μιλήσει και να γράψει μια κατά βάση ομοιόμορφη γλώσσα, που δε μπορούσε να είναι άλλη παρά η κρατική επί­σημη και ακατανίκητη, αλλά και αξιολογικά ανεφάμιλλη αττική, με όλες τις προσαρμο­γές που είχε ήδη παρουσιάσει προς το γλωσ­σικό αίσθημα των άλλων Ελλήνων” (Δες “Ιστορία Ελλ. Εθνους” Εκδοτ. Αθηνών Τ.Ε’ σελ.259).

. Τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα όχι μόνο γιατί οι Μακεδόνες - που ήταν το στερνό κράτος της Ελλάδας που αναπτύχθηκε σε πρώτη δύναμη - ενστερνίστηκαν την αττική διάλεκτο, αλλά και γιατί αυτήν διέδωσαν, όπου επικράτησαν αργότερα με το Μ. Αλέ­ξανδρο.

Φαντάζεστε Ελληνες που προφέρουν “π’ρούν", “κ’τάλ”, “ταϊφλίπ” Σιατ΄στνά, αντί των: πιρούνι, κουτάλι, του Αγίου Φιλίππου, Σιατιστινά, και να τα γρά­φουν επισήμως; Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους Μακεδόνες.

Για το λόγο αυτό μόνο ελάχιστες - όλες κι όλες 112 - λέξεις γνωρίζουμε από τη μακε­δονική διάλεκτο και φυσικά όχι τις πιο κοινές. Λέξεις ως επί το πλείστον ιδιότυπες, περίερ­γες που κατέγραψαν οι αρχαίοι λεξικογρά­φοι, είτε γιατί ήταν ακατανόητες, είτε γιατί χρειάζονταν ερμηνεία, είτε για να τις παραλ­ληλίσουν με άλλες λέξεις άλλων ελληνικών διαλέκτων. Προφανώς οι υπόλοιπες μακεδο­νικές λέξεις δεν παρείχαν καμιά δυσκολία και δεν καταγράφηκαν.

Κι όλες ακόμη αυτές οι λέξεις να μην ήταν ελληνικές, δε θα σήμαινε τίποτε. “Και γαρ παρά τοις αρχαίοις τοις σφόδρα ελληνίζουσιν έστιν ευρείν και Περσικά ονόματα κείμενα δια την της χρήσεως συνήθειαν, ως τους παρασάγγας και τους αστάνδας και τους αγγάρους και την σχοίνον ή τον σχοίνον” (Αθήναιος 3,122α).

Σκεφθείτε λοιπόν να μη σωζόταν η αρχαία αττική διάλεκτος και να είχαν διασωθεί ιδιό­τυπες λέξεις όπως αυτές του Αθήναιου ή και άλλες όπωςσάνδαλον, μάγος, τύραννος, σάνδυξ, σαμβύκη, αλάβαστρον, σάπφειρος, λαβύρινθος, παράδεισος, ακινάκης, ελεγεία τί θα λέγαμε ότι οι Αθηναίοι δεν ήταν Ελλη­νες, αλλά Πέρσες και Ασιάτες;

Ας δούμε, λοιπόν, μερικές από πιο ιδιότυ­πες αυτές λέξεις. Κεβαλά λεγόταν η κεφαλή (αντλώ από το λεξικό του Hofmann, του Σταματάκου και τωνLiddel, - Scott) αβρούFες οι οφρύες, τα φρύδια. Εχουμε δηλαδή α εκεί που οι Ιωνες και Αττικοί έχουν η, φαινόμενο που παρατηρείται και στη Δωρική διάλεκτο, ου στή θέση του υ και αντικατάσταση του φ σε β. Το τελευταίο αυτό συμβαίνει και σε πολλά ονόματα. Βερενίκη αντί Φερενίκη, ο Κεβαλίνος αντί Κεφαλίνος, ο Βάλακρος αντί Φάλακρος, όχι όμως παντού, διότι ο Φίλιπ­πος, ο Βουκεφάλας, ο Φόβος (προσωποποιημένη θεότητα, όπως και στον Ομηρο, λατρευόταν ως θεός.) διατηρούν το φ προ­φανώς από αττική επίδραση, αν και στο "Βουκεφάλας", θα μπορούσε να χαρακτηρι­στεί και από ανομοίωση, για να μην υπάρχουν δύο β στην ίδια λέξη. Ως προς την κατάληξη πάντως πρέπει να ανήκει στη Γραμματική της μακεδονικής διαλέκτου, διότι στην αττική λέγεται βουκέφαλος. Ισως όμως να είναι και ονομασία θεσσαλική, διότι από τη Θεσσαλία ήρθε το άλογο.

Η λέξη αιθρία μακεδονίτικα λεγόταν αδραία και ο θάνατος δάνος, έχομε δηλ. αντικατά­σταση του θ σε δ και αυτό πάλι όχι πάντα, διότι τη λέξη βάραθρο οι Μακεδόνες αλλά και οι Αρκάδες την έλεγαν ζέρεθρον, όπως αναφέρει ο αρχαίος λεξικογράφος Ησύχιος.

Από τις ανασκαφές του Ανδρόνικου και το όνομα Δρύκαλος που βρήκε (θα γίνει λόγος γι αυτό προς το τέλος), μάθαμε ότι οι Μακε­δόνες το ξύλο το έλεγαν κάλον, όμοια με τους Δωριείς.

Ο Ξενοφώντας στα “Ελληνικά” του (Α’ }1,23) μας αναφέρει για το σύντομο γράμμα που έστειλαν οι Σπαρτιάτες στους Εφόρους,. μετά τη συντριβή τους στην Κύζικο από τον Αλκιβιάδη με τα εξής λακωνικά, “έρρει τα κάλα Μίνδαρος απεσσύα κλπ.”. Δηλαδή τα ξύλα (=πλοία) τσακίστηκαν (βούλιαξαν), ο Μίνδαρος έπεσε (σκοτώθηκε). Και ο Κάλβος ονομάζει τα πλοία “θαλάσσια ξύλα”. Και γλωσσικά, λοιπόν, αποδείχνεται η συγγένεια μεταξύ Δωριέων και Μακεδόνων.

Για τη μακεδονική σάρισα εκφράστηκαν αμφιβολίες, ιδιαίτερα ως προς την κατάληξή της. Ισως τη συνέδεσαν με τη Λάρισα, όνομα που δείχνει πελασγική καταγωγή, ή με την Εδεσσα, λέξη φρυγική, που σημαίνει τόπο με πολλά νερά.

“Η πιθανότερη ερμηνεία της λέξης αυτής ανάγεται σε ένα προσηγορικό που δηλώνει ένα είδος δρυός και που μαρτυρείται στην Ελληνική” (Δες: “Μακεδονία 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Γενική Επιστασία Μ. Σακελλαρίρυ σελ.59).

Εχομε όμως στα Μακεδονίτικα και άλλες δύο λέξεις σχεδόν με την ίδια κατάληξη, Το θηλυκό των: Μακεδών και βασιλεύς είναι Μακεδόνισσα και βασίλισσα, αυτό το τελευταίο στην αττική διάλεκτο είναι: η βασιλίς- ίδος και ή βασίλεια-ας. Προσπάθησαν, λοι­πόν, και αυτές τις λέξεις να μη τις εντάξουν στην ελληνική γραμματική. Δύο όμως θηλυκά σε -ισσα που έπλασαν οι νότιοι Ελληνες - τη βασίλισσα των Κιλίκων Κίλισσα και το θηλυκό του Φοίνιξ Φοίνισσα - αποδείχνουν απερί­φραστα πως η κατάληξη αυτή, που την έχομε και στα νέα Ελληνικά, είναι πλασμένη με βάση τους ελληνικούς γραμματικούς νόμους και τα Μακεδονίτικα εντάσσονται στην ελλη­νική Γραμματική.

Υστερα από αυτά αναφέρω και δύο ιδιότυ­πες λέξεις, από αυτές που καταγράφηκαν, γιατί χρειάζονταν ερμηνεία. Η αρφύς σημαί­νει τον ιμάντα (=λουρί), μας λέει ο Ησύχιος και η λέξη δράμις σημαίνει τον άρτο, όπως μας λέει ο Αθήναιος (“Δειπνοσοφισταί” 114 β) που τη συσχετίζει με τους δράμικες και δρο­μείς των Αθαμάνων (=Ηπειρωτικό φύλο) και τον δάρατον των Θεσσαλών.

Γενικά μπορούμε να πούμε πως τόσο για τους Αλεξανδρινούς λόγιους, που πρώτοι κατάρτισαν τέτοια λεξικά, όσο και για τους μεταγενέστερους λεξικογράφους είναι κοινή συνείδηση ότι η Μακεδονική είναι ελληνική διάλεκτος, το κλιτικό της σύστημα είναι ελληνικό, δεν τη συγκρίνουν ποτέ με καμιά ξένη γλώσσα παρά μόνο με ελληνικές διαλέ­κτους.

Στη σελίδα 55 του παραπάνω βιβλίου υπάρ­χει μια συγκλονιστική μαρτυρία που τη μετα­φέρω αυτούσια εδώ. Υπάρχει ένας αττικός κωμωδιογράφος που ακούει στο όνομα Στράττις. Ακμάζει περί τα τέλη του 5ου αιώνα. Αποσπάσματά του μας έσωσε ο Meineke.

Σε μια σκηνή της κωμωδίας του “Μακεδό­νες” ένας Αθηναίος ρωτάει ένα Μακεδόνα.

“Σφύραινα δ’ έστι τίς;” Τί πράγμα είναι η “σφύραινα;”

Και ο Μακεδόνας του απαντάει:

Κέστραν μεν ύμμες ωττικοί κικλήσκετε”Σφύραινα είναι αυτό που εσείς οι Αττικοί ονομάζετε κέστρα. (Κέστρα στη αττική διάλεκτο είναι ένα είδος σφυριού και παράλληλα ένα ψάρι που μοιάζει με σφύρα. Ποιό είναι αυτό το ψάρι, που οι Μακεδόνες το έλεγαν σφύραινα; Μα είναι η σημερινή σφυρίδα, τόσο κοντά στη δική μας γλώσσα). Η κατάληξη σε -αινα συναντάται και στους Δωριείς. Το θηλυκό του Λάκων είναι Λάκαινα, κατάληξη που έχει και η νέα Ελληνική σε θηλυκά που προέρχονται από ανδρωνυμικά.

Λάκιας στο Ξηρόμερο λέγεται ο Θόδωρος (από το Θοδωράκιας). Ε! λοιπόν. Η γυναίκα του Λάκια λέγεται Λάκαινα, όπως και του Λιάκου, στα δημοτικά μας τραγούδια, λέγεται Λιάκαινα! πρβλ. και τα: Σπύραινα, Λάμπραινα, Δημήτραινα κλπ. Περιττό να πω ότι η κατάληξη αυτή υπάρχει και στην αττική γλώσσα. Τρίαινα, ύαινα (θηλ. του υς), αλλά και φάγαινα (=λυσσαλέα πείνα) κλπ.

Από το απόσπασμα αυτό βγαίνουν και άλλα συμπεράσματα. Οταν ο Αριστοφάνης βάζει μη Ελληνες (βάρβαρους, όπως έλεγαν τότε) στα έργα του, αυτοί πάντα μιλούν σπασμένα Ελληνικά (ρεαλισμός στην τέχνη και τονισμός του κωμικού στοιχείου).

Εδώ, στο απόσπασμα αυτό, ο Μακεδόνας μιλεί ελληνικά διαλεκτικής μορφής, αλλά άψογα, χωρίς βαρβαρισμούς ή σολοικισμούς (όπως έλεγαν τότε τα γλωσσικά και γραμματικά λάθη).

Ετσι μαθαίνομε ότι το εσείς που αττικά λέγεται υμείς, μακεδονίτικα λέγεται ύμμες. Οι δύο λέξεις σφύραινα και ύμμες δεν ανήκουν στην αττική γλώσσα, είναι της μακεδονικής διαλέκτου και είναι γνήσια Ελληνικά!

Αμφιβάλλει κανείς πια, έστω και με τα λίγα αυτά πως η Μακεδονική είναι ελληνική διάλεκτος;

Οι ανάλογοι όροι δωριστί, αττικιστί, ιωνιστί δε σημαίνουν καμιά άλλη, διαφορετική από την Ελληνική, γλώσσα. Κλάδοι της είναι.

 

Αλλες διακρίσεις:

Ναι αλλά υπάρχουν ορισμένα αρχαία κείμενα που διακρίνουν μακεδονική από ελληνική γλώσσα. Ο Πλούταρχος π.χ. (“Αλέξανδρος”51,6) μας λέει ότι ο Αλέξανδρος “ανεβόα Μακεδονιστί καλών τους ιιπασπιστάς". Αυτό σημαίνει πως ο Αλέξανδρος μιλούσε και τα Μακεδονίτικα στους στρατιώτες του, όπως θα έκανε και ένας σημερινός Κρητικός, Κύπριος, Ηπειρώτης μιλώντας στους συμπατριώτες του. Αλλωστε είπαμε ότι τα Μακεδονίτικα μιλιόταν, μόνο που δεν τα έγραφαν.

Κατά τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε να ερμηνευτεί και αυτό που αναφέρει ο Πλούταρχος (“Βίος Αντωνίου” 27,4) πως η Κλεοπάτρα “με πολύ λίγους βάρβαρους μιλούσε με διερμηνέα. Στους πιο πολλούς, όπως Αιθίοπες, Τρωγλοδύτες, Εβραίους, Αραβες, Σύρους, Μήδους και Πάρθους μπορούσε να δίνει απαντήσεις χωρίς κανενός τη βοήθεια. Κι ακόμη φημολογόταν ότι είχε μάθει και άλλες πολλές γλώσσες, ενώ οι βασιλείς που ήταν πριν από αυτήν δεν ανέχονταν ούτε την αιγυπτιακή γλώσσα να μάθουν, μερικοί μάλιστα είχαν εγκαταλείψει και τα Μακεδονίτικα”. Λόγω της βαριάς προφοράς τους, θα σημείωνα εγώ.

Ή αυτό που αναφέρει ο Αθήναιος (3, 122f), ότι “γνωρίζω πολλούς Αττικούς, που λόγω συνάφειάς τους με τους Μακεδόνες χρησιμοποιούν τα Μακεδονίτικα”, κατά τον ίδιο τρόπο που μας είπε και για τους “σφόδρα Ελληνίζοντας” ότι χρησιμοποιούν Περσικές λέξεις. ("Μακεδονίζοντας τ’ οίδα πολλούς των Α ττικών δι' επιμιξίαν”).

Μήπως εμείς όταν κάνουμε παρέα με Κρήτες δεν τους λέμε σύντεκνους ή τους Μικρασιάτες καρντάσηδες;

 

Σε Ελληνες και Μακεδόνες τους συμφέρει να κάνουν αντιδιαστολή, όταν όμως έχομε σαφή διάκριση μεταξύ Μακεδόνων και βαρβάρων, τότε άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε! Ιδού τέτοιες περικοπές του Πλουτάρχου (“Αλέξανδρος” } 44,10) όπου “τινές των βαρβάρων” αφού συνάντησαν απροσδόκητα τους Μακεδόνες (“τήν ακμαιοτάτην δύναμιν”) που είχαν το Βουκεφάλα, τους τον άρπαξαν.

Αλλού: Μιλεί ο Κλείτος: Δεν είναι σωστό φώναζε ανάμεσα σε βάρβαρους και εχθρούς να εξευτελίζονται οι Μακεδόνες. (“ου καλώς εν βαρβάροις καί πολεμίοις υβρίζεσθαι Μακεδόνας” - Αλέξανδρος” }50).

Και αλλού: Ο Αλέξανδρος μέσω του Ηφαιστίωνος (που επικροτούσε την πολιτική του απέναντι των Περσών) επικοινωνούσε με τους βάρβαρους και μέσω του Κρατερού (που έμενε σταθερός στα πατροπαράδοτα) επικοινωνούσε με τους Ελληνες και τους Μακεδόνες. (} 47,30).

Τέλος: “Λένε, πως, όταν κάθησε για πρώτη φορά στο θρόνο του Δαρείου, κάτω από χρυσό θόλο, ο Δημάρατος ο Κορίνθιος, δάκρυσε, και είπε, πως στερήθηκαν μεγάλη χαρά, όσοι Ελληνες πέθαναν, προτού να ιδούν τον Αλέξανδρο να κάθεται στο θρόνο του Δαρείου” }37.

 

Συμπέρασμα: Από πουθενά δε φαίνεται ότι τα Μακεδονίτικα δεν είναι ελληνική γλώσσα και υπάρχει πάντα σαφής αντιδιαστολή Μακεδόνων και βαρβάρων.

Ας δούμε όμως και το Δημοσθένη, που αποκαλεί το Φίλιππο, όχι τους Μακεδόνες -προσέχτε το αυτό - επί λέξει βάρβαρο.

Οπως τόνισα και αλλού, οι Μακεδόνες ήταν άγνωστοι στους νότιους Ελληνες και τουλάχιστον ως την εποχή του Φιλίππου δεν τους απασχολούσαν. Ιδίως τα πρώτα χρόνια, όπως ζούσαν περιτριγυρισμένοι από τα ψηλά μακεδονίτικα βουνά και απομονωμένοι, ήταν δυνατόν να μπερδευτούν με βάρβαρους γειτονικούς λαούς που συνόρευαν.

Από την ανάγνωση όλου του Δημοσθένη γίνεται φανερό ότι ο Φίλιππος και κατά προέκταση, ας πούμε, οι Μακεδόνες είναι βάρβαροι, όχι γιατί δεν έχουν το ίδιο αίμα με τους άλλους Ελληνες, αλλά γιατί, όπως νόμιζαν τότε, βρίοκονταν σε πολύ χαμηλή πολιτιστική βαθμίδα,  . Ισως σ’ αυτό να συντελούσε και η βαριά μακεδονίτικη προφορά τους. Κατά τον ίδιο τρόπο που ένας σημερινός Αθηναίος ακούοντας κάποιον να μιλεί με βαριά προφορά τον αποκαλεί βλάχο. Η πρόσφατη ιστορία μας είναι γεμάτη από τέτοιους χαρακτηρισμούς ανάμεσα σε Ρουμελιώτες και σε “κάτω απ’ τ’ αυλάκι” Μωραϊτες, σε Κρήτες και Μανιάτες, σε Μικρασιάτες και Ελλαδίτες. Από αυτή την ασθένεια πάσχει και ο Δημοσθένης, που θεωρεί το Φίλιππο τύραννο, άξεστο, ραδιούργο, ανέντιμο, περιτριγυρισμένο από κόλακες και διεφθαρμένους (Ολυνθιακός Γ’} 17 και 14).

Εντελώς άδικο, βέβαια, δεν έχει, διότι υπήρξαν και κάποιες πλευρές της προσωπικότητας του Φιλίππου, που ενοχλούσαν ακόμη και τους θαυμαστές του.

Το πολιτικό πάθος του Δημοσθένη τον κάνει να χύνει πολλή χολή, όταν λέει: “ου μόνον ουχ Έλληνος όντος ουδέ προσήκοντος ουδέν τοις Ελληοιν, αλλ' ουδέ βαρβάρου εντεύθεν όθεν καλόν ειπείν, αλλ’ ολέθρου Μακεδόνος, όθεν ουδ’ ανδράποδον σπουδαίον ουδέ ήν πρότερον πρίασθαι" (Γ’ Φιλιππικοί } 31). Δηλαδή ο Φίλιππος “όχι μόνον δεν είναι Ελληνας, όχι μόνο δεν έχει κάτι που να ταιριάζει σε Ελληνες, μα ούτε και βάρβαρος, που να πεις πως βαστάει από ένα καλό μέρος, αλλά ένας ολέθριος Μακεδόνας, από τόπον από όπου ούτε καν ένα ανδράποδο της προκοπής δεν εύρισκες πρωτύτερα να αγοράσεις” (Μετάφραση Κ. Τσάτσου).

Είναι φανερό πως οι επίμαχες φράσεις του δεν είναι φυλετικοί χαρακτηρισμοί, αλλά πολιτιστικοί κάνοντας αυτό που στις κακές μας κάνουμε οι Ελληνες, τονίζοντας όχι αυτά που μας ενώνουν, αλλά αυτά που μας χωρίζουν.

Το μοναδικό σημείο λαβής παρέχει ο Ισοκράτης ο οποίος ενώ αντιδιαστέλλει τους Μακεδόνες από τους βάρβαρους, δίπλα στους Ελληνες τους ονομάζει οι “άλλοι” (} 107) και ότι ο Φίλιππος δεν κυβερνάει “ομόφυλους” (} 108).

Ο Ισοκράτης ο οποίος έχει μια περίεργη στάση αφιερώνει μια ζωή ολόκληρη για να καταφέρει να ηγηθούν οι Μακεδόνες των Ελλήνων. Δέχεται, απευθυνόμενος στο Φίλιππο ότι “Αργος μεν γάρ εστί σοι πατρίς” (} 32) και η δυναστεία της Μακεδονίας έχει γενάρχη της τον Ηρακλή (} 127). Τον συμβουλεύει να τεθεί επικεφαλής της ενότητας των Ελλήνων και της εκστρατείας εναντίον των βαρβάρων. “Προστήναι της τε των Ελλήνων ομονοίας και της επί τούς βαρβάρους στρατείας” (}16) και τονίζει πως έχει υποχρέωση (ο Φίλιππος) να ευεργετεί τους Ελληνες, να είναι βασιλιάς της Μακεδονίας και να εξουσιάζει όσο μπορεί περισσότερους βάρβαρους. “Φημί γάρ χρήναι σε τούς μεν Έλληνας ευεργετείν, Μακεδόνων δέ βασιλεύειν, των δέ βαρβάρων ως πλείστων άρχειν". } 154. (Ολες οι παραπομπές στον Ισοκράτη ανήκουν στο έργο του “Φίλιππος”).

Δε μένει παρά να δεχτούμε ότι στο θέμα αυτό οι αντιλήψεις του Ισοκράτη είναι παρόμοιες με εκείνες του Δημοσθένη. Αν αυτό δε γίνεται κατανοητό, τότε δεχτείτε μια παραφωνία μέσα στην πληθώρα των άλλων φωνών που διατρανώνουν την Ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Ας δούμε όμως και μερικές περικοπές από το έργο του Αρριανού, που θα διαφωτίσουν ακόμη περισσότερο το θέμα μας.

Ο Αλέξανδρος πολιορκεί τη Μίλητο και σε λίγο φθάνουν στη νήσο Λάδη (μικρό νησάκι δυτικά της Μιλήτου) 400 περίπου Περσικά πλοία.Ο Αλέξανδρος δεν αποφασίζει τη ναυμαχία για πολλούς λόγους. Ήσαν δέ των βαρβάρων αι νήες αμφί τάς τετρακοσίας... τήν τε εμπειρίαν των Μακεδόνων και την τόλμην εν αβεβαίω χωρίω ουκ εθέλειν (Αλέξανδρον) παραδούναι τοις βαρβάροις”.Γιατί επιπλέον δεν ήθελε την πείρα και την τόλμη των Μακεδόνων να παραδώσει στους βαρβάρους, σ’ ένα τόσο αβέβαιο μέρος (Α’ 18,8). Σαφής αντιδιαστολή: Μακεδόνες από τη μια, βάρβαροι από την άλλη (Πέρσες).

Σε σύγκρουση, στη χώρα των Πισιδών, με τους Πισίδες: Εγγύς γαρ ήδη και η φάλαγξ των Μακεδόνων προσήγε και προ αυτής Αλέξανδρος εφαίνετο. Ως δέ εν χερσίν η μάχη εγένετο, γυμνοί τε οι βάρβαροι όντες οπλίταις προσεφέροντο και πάντη κατατιτρωσκόμενοι έπιπτον. Ενταύθα δη εγκλίνουσιν”. Γιατί πλησίαζε ήδη η φάλαγγα των Μακεδόνων και μπροστά από αυτήν διακρινόταν ο Αλέξανδρος. Και όταν πια ήρθαν στα χέρια, αναγκάστηκαν οι βάρβαροι να υποχωρήσουν, επειδή χωρίς προστατευτικό οπλισμό εφορμούσαν εναντίον των οπλιτών (Μετ. Ο. Σαρικάκη, Α’28,6).

Το ίδιο πάλι Σαφής διαχωρισμός. Από τη μια η φάλαγγα των Μακεδόνων και από την άλλη οι βάρβαροι (Πισιδιάτες).

Στο Γρανικό ποταμό οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου επικαλούνται το θεό του πολέμου τον Ενυάλιο (Αρρ. Α’ 14,7) κατά τον ίδιο τρόπο που οι στρατιώτες του Ξενοφώντα στην Κύρου Ανάβαση “ελελίζουσι τω Ενυαλίω”. Ιδιος θεός, ίδιο έθιμο.

Στο Γόρδιο, έρχονται αποσταλμένοι των Αθηνών να παρακαλέσουν τον Αλέξανδρο να απελευθερώσει τους συμπολίτες τους μισθοφόρους που πολέμησαν στο Γρανικό ποταμό στις τάξεις των Περσών και συνεληφθησαν αιχμάλωτοι. Ο Αλέξανδρος αρνείται. “Ου γάρ εδόκει ασφαλές είναι Αλεξάνδρω έτι ξυνεστώτος του πρός Πέρσην πολέμου ανείναι τι του φόβου τοις Ελλησιν, όσοι εναντίον τη Ελλάδι στρατεύεσθαι υπέρ των βαρβάρων ουκ απηξίωσαν”. Γιατί ο Αλέξανδρος έκρινε ότι δεν ήταν ασφαλές, ενώ συνεχιζόταν ακόμη ο πόλεμος εναντίον των Περσών, να μετριάσει κατά κάποιο τρόπο το φόβο των Ελλήνων εκείνων που δε δίστασαν να συμπολεμήσουν με τους βαρβάρους εναντίον της Ελλάδος”.

 

Ολους αυτούς που έπιασε στο Γρανικό να πολεμούν στο πλευρό των Περσών “τους έδεσε με χειροπέδες και τους έστειλε στη Μακεδονία να δουλεύουν, επειδή παρά τις κοινές αποφάσεις των Ελλήνων (που είχαν παρθεί στο συνέδριο της Κορίνθου) και μολονότι ήταν Ελληνες, πολέμησαν για χάρη των βαρβάρων εναντίον των συμφερόντων της Ελλάδος”, διαβάζουμε στο Α’ 16,6.

Είναι να θαυμάζει κανείς το διορατικό μυαλό του Αλεξάνδρου από τη μια και το αίσθημα μια πανελλήνιας συνείδησης που τον διακατέχει από την άλλη, ώστε να επιβάλλει την πρέπουσα δικαιοσύνη σε καιρό πολέμου.

​