Βρέθηκα καλεσμένος στην Πόλη από την πιο μεγάλη εκθεσιακή μονάδα της Τουρκίας, την Tuyap, ένα γιγαντιαίο συγκρότημα 60.000 τετρ. μ. για πάσης φύσεως εκθέσεις με 500 μόνιμους υπάλληλους.

Ο κτηριακός εκθεσιακός χώρος του βιβλίου καταλαμβάνει έκταση 35.000 τετρ. μ. με μεγάλες αίθουσες για συνομιλίες και συνέδρια, με γραφεία, μπαρ, εστιατόρια και στο χώρο που δημιουργήθηκε η έκθεση του βιβλίου, που φέτος γιόρτασε τα 25 χρόνια της,συμμετείχαν  500 εκδοτικοί Οίκοι.

 

Το τεράστιο αυτό συγκρότημα βρίσκεται 25 χλμ. έξω από την Πόλη, με κατεύθυνση προς τη Θράκη, στην πόλη του Buyuk Cekmece ( Μεγάλη Σύρτις ), στην τοποθεσία Beylikduzu.

 

Χιλάδες κόσμου όχι μόνον από την Πόλη, αλλά και από άλλα μέρη της Τουρκίας κατέφθαναν συνεχώς στην έκθεση, ώστε τις Κυριακές να δημιουργείται το αδιαχώρητο. Απ' το Ταξίμ, κατά τακτά διαστήματα, πηγαινοέρχονταν λεωφορεία, που μετάφερναν δωρεάν τον κόσμο. Εκατοντάδες σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μαζί με το διδαχτικό προσωπικό πλημμύριζαν το χώρο.

 

Μια δίψα πρωτόφαντη, ομολογώ, για το βιβλίο. Γονείς με τα παιδιά τους περιέτρεχαν την έκθεση και έβλεπες να βγαίνουν έξω οι περισσότεροι κρατώντας τσάντες με βιβλία. Ο απροκατάληπτος θεατής σίγουρα θα διαπιστώσει εδώ και μια άνθηση των εκδόσεων και  πνευματική άνοδο του κοινού.

 

Μέσα στους 500 εκδοτικούς Οίκους είχα τη χαρά να γνωρίσω και τον μοναδικό ελληνικό στην Πόλη, που φέρνει την ονομασία «Albatros»  και διευθύνεται απο τους ομογενείς μας Σίμο και Κώστα Σαρίογλου. Γυναίκα του Σίμου είναι η Καίτη, πρώην Αραϊτζοπούλου, καθηγήτρια του Ζαππείου, και ο γιος τους, ο Κώστας, ένας αξιόλογος νέος, καμάρι για την Πόλη, που έχει μεταφράσει στα τουρκικά, μεταξύ άλλων, την Ελένη του Γκατζογιάνη και τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» του Μουρσελά, βιβλίο που άγγιξε αισίως την 33η του έκδοση!         

 

Μετά το τέλος της έκθεσης έμεινα μια εβδομάδα ακόμη στην Πόλη σε ξενοδοχείο του Ταξίμ. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να ιδώ παλιούς αγαπημένους τόπους.  

 

Οι τόποι που άλλοτε αγάπησα και κρατούν ένα κομμάτι της αρρυτίδωτης νιότης μου, περάσαν στην αχλή του μύθου, τους τιμώ με σιωπή και άφατη θλίψη. Nevermoor!

 

Μίλησα με ομογενείς. Λείπει από την Πόλη μια Εστία, ένα ίδρυμα , όπου ο Ρωμιός θα ένιωθε   ότι επικοινωνεί  με τη Μάννα Ελλάδα και νιώθει τη φωνή της, διαβάζει τον καθημερινό τύπο της, προσφεύγει στη βιβλιοθήκη  της, που είναι και δανειστική, και σε  έναν υπεύθυνο που ακροάζεται τα προβλήματά του.  Αντ' αυτού κοτζάμ κτήριο στην οδό του Πέραν με τη γαλανόλευκη που κυματίζει, διατίθεται για επίσημες δεξιώσεις και ονόρε.Το Προξενείο μας έχει εγκλωβιστεί σε μια ασυνήθιστη τυποκρατική εθιμοτυπία, που δεν τη γνωρίσαμε ούτε στις πιο χαλεπές μέρες, όσο ζούσαμε στην Πόλη.   

 

Το Ζάππειο μια πρώτη ζεστή φωλιά. Ελληνόπουλα και άλλα μαζί χριστιανόπουλα, τρυφερές νηπιακές φωνούλες, παιδιά, αγόρια και κορίτσια, της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, προσφέρουν μια ανάσα ζωής στο μεγάλο και επιβλητικό μέγαρο, που παραμένει εκεί φως και Ελπίδα.

 

Η Διευθύντριά του, η Δέσποινα Φιλίππου, κόρη του μακαρίτη καθηγητή μου και κατόπι συνάδελφου Ισίδωρου Παπίνη, είχε την καλοσύνη να με ξεναγήσει σε όλες τις αίθουσες και τους χώρους του περιλάλητου εκπαιδευτηρίου, όπου με ιδιαίτερη φροντίδα και τάξη   διατηρούνται  καθαρά και προσεγμένα τα έπιπλα, οι παραστάσεις, οι πίνακες ζωγραφικής, έργα και καλλιτεχνήματα του περασμένου αιώνα. Το άγαλμα του μεγάλου ευεργέτη Ζάππα, συντρίμμι των Σεπτεμβριανών, πεταμένο σε μια γωνιά, θύμιζε κοτρώνα σπασμένη. Η ευαισθησία της το περιμάζεψε και βρήκε τρόπο να το αναστυλώσει. Οι  επί τούτω αφημένες πληγές του, θα θυμίζουν την αποτρόπαια νύχτα.

 

Σε μια αίθουσα στρωμένα όμορφα καταγής χρωματιστά, πεντακάθαρα, τα κρεβατάκια που φιλοξενούν τα νήπια. Το Ζάππειο είναι το μόνο σχολείο που δέχεται αυτής της ηλικίας νεοσσούς. Θα φάνε το μεσημεριανό τους, θα κοιμηθούν και κατά τις πέντε θα έρθουν οι γονείς τους να τα πάρουν. Σε μια άλλη αίθουσα χαριτωμένα πρωτάκια με συνοδεία μουσικής, υπάκουαν με θαυμαστή πειθαρχία στα ρυθμικά κελεύσματα της ελληνικής γλώσσας, από την εκπαιδευτικό Αιμιλία, άξια κόρη του τέως Λυκειάρχη Δημήτρη Φραγκόπουλου.

 

Για όλα τα παιδιά υπάρχουν ηλεκτρονικοί υπολογιστές και με το λεξικό του Μπαμπινιώτη είναι εφοδιασμένα όλα τα σχολεία.

 

Μίλησα με ομογενείς μας καθηγητές και διαπίστωσα πως υπάρχουν άνθρωποι με σύνείδηση της αποστολής τους. Μπήκα στις αίθουσες διδασκαλίας, μίλησα με τα παιδιά. Ντροπαλά, συνεσταλμένα, αλλά μιλούν ελληνικά. Όση ώρα παρέμεινα στο γραφείο της Διευθύντριας, και έμεινα αρκετή ώρα εκεί, τα παιδιά που προσέρχονταν να ζητήσουν κάτι, μόνον ελληνικά μιλούσαν.            

 

Τα χάρηκα τελευταία φορά, όπου την Κυριακή 12-11-, τελευταία μου μέρα στην Πόλη, προσήλθαν μαζί με τους δασκάλους τους στο ναό της Αγίας Τριάδος να εκκλησιαστούν και να μεταλάβουν. Κάποια στιγμή μέτρησα κάπου εβδομήντα και πλέον εκκλησιαζομένους. Η ψυχή μου ζεστάθηκε.

 

 Η Ρωμιοσύνη κρατάει ακόμα, όσο κι αν οι Πολίτες του ελλαδικού χώρου βιάζονται να την ξεγράψουν. ΄Όταν σε λίγο ήρθαν και περιηγητές Έλληνες, για μια στιγμή αναπόλησα περασμένες δόξες.

 

 Εκεί διαπίστωσα ,για πρωτη φορά,τουρκικό πανεπιστήμιο να επισκέπτεται χριστιανικούς ναούς. Ήταν φοιτητές της Ανωτάτης Εμπορικής (Yuksek Ticaret), που πιθανόν ήρθαν να μελετήσουν την αρχιτεκτονική του ναού.

 

Μια δεύτερη έκπληξη με περίμενε στη Μονή της Χώρας με τα καταπληχτικά ψηφιδωτά που διαθέτει, μια πρώιμης αναγεννησιακής μορφής, και δυστυχώς τελευταίας, στην παλαιολόγια εποχή. Συνέπεσε να βρεθώ με Τούρκους δάσκαλους και μαθητές δημοτικών σχολείων, που έρχονταν να θαυμάσουν τα ψηφιδωτά. Έβλεπα τη δυσκολία των δασκάλων που δεν μπορούσαν να διαβάσουν και συνεπώς να εξηγήσουν στα παιδιά τα εικονιζόμενα. Όταν προσφέρθηκα να τους κατατοπίσω, μου έκανε εντύπωση με πόση προσοχή με άκουαν και μετέφραζαν στους μαθητές ό,τι τους έλεγα. Πώς αλλάζουν οι εποχές!

 

Το Ζωγράφειο, με λύπη μου μεγάλη, το λέω, δεν πρόφθασα να το επισκεφτώ.

 

Άφησα τη Μεγάλη Σχολή τελευταία, τη Μάννα σχολή, στην οποία είχα την τιμή και να διδάξω επί εννιά χρόνια. Ευτύχησα να έχω ως μαθητής μεγάλα αναστήματα δασκάλων, που άκουαν στο όνομα Δηκταμπάνης, Καρούσος, Καραγιάνης. Εκείνες οι εποχές ανήκουν πια στην ιστορία. Όμως ας μην είμαστε υπέρ το δέον απαιτητικοί. Ας δούμε με ζεστή καρδιά και το έργο των σημερινών συνεχιστών της παράδοσης, που πολιορκημένοι και απομονωμένοι μέσα σε  αλλόφυλλα και αλλόγλωσσα  εκατομμύρια, και μέσα  από πολλαπλές αντιξοότητες  επιμένουν στην πάτρια λαλιά, έστω και με εκπτώσεις, αλλά πιστοί.

 

Με συγκίνηση έσφιξα το χέρι του Διευθυντή της Σχολής, παλιού μου συναδέλφου, του Νίκου Μαυράκη και με πόση χαρά διαπίστωσα πως ο πρόεδρος της Εφορείας, ο κ. Πρόδρομος Φιλίππου, που είναι και  σύζυγος της Διευθύντριας του Ζαππείου, υπήρξε μαθητής μου τω καιρώ εκείνω.

 

Βρήκα το σχολείο μου ανακαινισμένο. Χάρηκα τη μεγάλη αίθουσα,που άλλοτε ήταν καλυμμένη με μαύρα πέπλα, γιατί θύμιζε στον επίβουλο δυνάστη το ένδοξο αρχαίο και βυζαντινό παρελθόν μας. Τώρα οι τοίχοι αναπνέουν ελεύθερα και ο Περικλής στέκεται απέναντι από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Πορτρέτα παλαιότερων και φωτογραφίες νεότερων καθηγητών συμπληρώνουν τα γύρω πλαίσια.

Καινούργιες αίθουσες, βιβλιοθήκες, υπολογιστές, τάξη και καθαριότητα. Αστράφτει, το μαγειρείο, λάμπουν τα μάρμαρα, καινούργιο το μηχανοστάσιο των καλοριφέρ. Τέτοια πολυτέλεια, ομολογώ, δεν είχαμε στις μέρες μας. Οι μαθητές έρχονται με το σχολικό λεωφορείο,γευματίζουν το μεσημέρι και φεύγουν το απόγευμα, όλα δωρεάν από τη Μάννα σχολή.

 

Μίλησα μαζί τους, τους σύστησα να μιλούν μεταξύ τους ελληνικά, για να τα μάθουν και οι αραβόφωνοι και τους τόνισα ποια είναι η θέση τους στην Πόλη. Όταν μεγαλώσετε, τους είπα, και παντρευτείτε, εύχομαι να αποχτήσετε πολλά παιδιά, που τα έχει ανάγκη η Ρωμιοσύνη, να ξανανθίσουν πολλά χορταριασμένα σχολεία μας. Πρέπει να είμουν πολύ συγκινημένος, όταν άκουσα τα παιδιά να μου λένε.

 

-Εμείς δε φεύγουμε.  Θα μεινουμε εδώ.

 

Όταν έφευγα και σφίξαμε τα χέρια, το χειροκρότημά, τους θέλω να πιστεύω , πως ήταν μια υπόσχεση.

 

 Δε στέκομαι στις αντιθέσεις, διενέξεις, μεμψιμοιρίες, χαρακτηριστικό της φυλής μας. Εγώ πήγα με την καρδιά γεμάτη και έτσι γύρισα, με την πίστη πως δε χάθηκε η ελπίδα.          

 

Τούτο το γραφτό μου το αφιερώνω στους συνειδητούς Πολίτες, που νιώθουν το ρόλο του ακρίτη και τον υπηρετούν. Αντέξτε. Ψηλά το κεφάλι. Έχει ο καιρός γυρίσματα. Είμαστε δυο, είμαστε τρεις, μπορεί και χίλιοι δεκατρείς!...