Ο Αθανάσιος Δέμος έγραψε για το "ΠΩΓΩΝΙΣΙΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ" , 29-08-2010, Πρωινός Λόγος

Ο Κώστας Τσιλιμαντός είναι ένας πολυγραφότατος Πωγωνήσιος φιλόλογος. Ξεκίνησε από τον έμμετρο (ποιητικό) λόγο για να σημειώσει και μεγάλες επιτυχίες στον μεταφραστικό και τον πεζό λόγο. Από παιδί ταξίδεψε με τα φτερά του Πηγάσου με πρώτους καρπούς τα επιτεύγματα του, που είδαν το φως της δημοσιότητας στο «Παιδικό φως» της Πόλης. Από τις στήλες της «Ηπειρωτικής Εστίας» δημοσιεύτηκαν ποιήματα του και κριτικές, καθώς κα μετάφραση Τούρκων ποιητών και διηγηματογράφων.

Να μη ξεχνούμε οτι η ποίηση είναι το πολυτιμότερο δώρο, που εχάρισε ο Θεός στον άνθρωπο. για την κατάκτηση των μεγάλων ιδανικών του πνευματικού κόσμου. Αυτό είχε υπόψη του ο Ζοχαρίας Παποντωνίου, όταν τιτλοφορούσε την ποιητική Συλλογή του «ΤΑ ΘΕΙΑ ΔΩΡΑ».

Αλλά, ο Κώστας Τσιλιμαντός δεν περιορίζεται στις προσωπικές εμπνεύσεις. Μετέφρασε δοκιμαστικά τον Θέογνη, εξεδωσε ένα βιβλίο με συλλογή ανεκδότων από τους αρχαίους με τον γενικό τίτλο "Φιλόγελως" και δύο ποιητικές συλλογές «Pectore Abimo" και «Μ' ένα δρεπάνι φως». Η -ανθολογία Κων/πολττών ποιητών του εικοστού αιώνα» τον περιέλαβε στις σελίδες της. Συνεργάστηκε με την μηνιαία πολιτική εφημερίδα -Επτάλοφος» με κριτικές, ταξιδιωτικά, ιστορικά, Φιλολογικά, εκπαιδευτικά και λογοτεχνικά θέματα καθ' όλο το διάστημα του βίου της. Δεκαοχτώ ποιήματά του με βιογραφικό και ερμηνευτικό σημείωμα δημοσιεύθηκαν μεταφρασμένα στο ένθετο ΚΙΤΑΡ(=βιβλίο) της τουρκικής εφημερίδας Gumhurriyet.

Τωρα διατελεί συνεργάτης του περιοδικού «Φηγός» που εκδίδεται από την Νομαρχία Ιωαννίνων, την ημερήσια εφημερίδα της ίδιας πόλης «Πρωινός Λόγος» και την μηνιαία εφημερίδα των εδώ Κωνστανποπολιτών «Ο Πολίτης».
Έργο ζωής αποτέλεσε γι' αυτόν η μετάφραση της Αινειάδας του Βιργιλίου, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις "Ταξιδευτής" το 2007. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, ορθώς ο Ν. Υφαντής στο βιβλίο του «Μνήμες και βιώματα από την Πωγωνιανή» περιέλαβε στο κεφάλαιο «Λόγιοι Βοστινιώτες» τον Κώστα Τσιλιμαντό (σελ 184-185).

***
Και να! Τώρα έχω μπροστά μου το νέο δημιούργημα του Κώστα Τσιλιμαντού. Είναι κάτι ξεχωριστό από τα συνήθη βιβλία που αναφέρονται στα χωριά με θέμα τα ιστορικά, λαογραφικά, πολιτιστικά, κλπ. Εγώ θα το ονόμαζα Γραμματική και λεξικό της ομιλουμένης γλώσσας από τον λαό της υπαίθρου μας.
Είναι γνωστό ότι τα κείμενα προϋπάρχουν της Γραμματικής. Από τα κείμενα αυτά συγκεντρώνονται οι γραμματικοί τύποι και διατυπώνονται οι κανόνες της Γραμματικής. Αυτή την οδό ακολουθεί και ο Κώστας Τσιλιμαντός. Από την ομιλία των ανθρώπων του λαού (κείμενα) καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα για τα γραμματικά φαινόμενα. Π.χ. κλειάω και κλειώ. ζιάω καιζιώ.
κλειάς - ζιάς, κλειάει - ζιάει.
κλειούμε - ζιούμε. κλειάτε - ζιάτε,
κλειούν - ζιούν.
Σημαντικότερη παρατήρηση στη γλώσσα των απλών ανθρώπων του λαού είναι ότι διατηρεί πανάρχαιους ελληνικούς τύπους από τρεις χιλιάδες χρόνια, όπως θύρα, χερολαβή, ασπάζομαι, αλεξιβρόχιο και πολλά άλλα.
Και ο συγγραφέας παρατηρεί:
Από πού αυτή η παράδοση και από ποια μακρινά βάθη μας έρχεται αυτή η γλώσσα; Πώς μπόρεσε στα σκοτεινά χρόνια μισής χιλιετίας και πλέον αυτός ο λαός να κρατήσει τους θησαυρούς του; Δεν είναι μυστήριο δύο γριές αγράμματες, η μια στη Βοστίνα να λέει «καγώ» και η άλλη στις Δρυμάδες «αλεξιβρόχιο»; Μέσα στη συλλογή θα βρείτε λέξεις που μας έρχονται κατ' ευθείαν από τα ομηρικά κείμενα. Είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι εκείνων των εποχών κάτεχαν λίγα μα σταθερά, έτσι που η μια γενιά να τα παραδίδει ως παρακαταθήκη στην άλλη. (Εδώ μας διοφεύγει μια βασική λεπτομέρεια: Τα ακούσματα από την ψαλμωρια της εκκλησίας έμεναν έναυλα στους αγράμματους ραγιάδες και με τη συχνή επανάληψη λέξεις της αρχαίας γινότανε κτήμα των ανθρώπων αυτών. Και τότε δεν άφηναν Κυριακή να μη πάνε στην Εκκλησία. Μια από τις προσφορές της Εκκλησίας).
Και είναι η γλώσσα μας. όπως πανθομολογείται, μα γλώσσα πρωτογενής νοηματικά, που συμπίπτει με αυτό που εκφράζει η λέξη (το σημαινόμενο). Μερικά παραδείγματα: υπάλληλος = ο άνθρωπος που είναι υπό τον άλλον. Περήφανος: υπερήφανος. υπερφανής. αυτός που φαίνεται .εμφανίζεται) υπεράνω των άλλων. (Ας μου επιτρέψει ο Κώστας να συμπληρώσω εδώ: Η ελληνική γλώσσα είναι η μόνη που χαρακτηρίζεται γλώσσα νοηματική. Όλες οι άλλες χαρακτηρίζονται «σημειολογικές», διότι τέτοιες είναι οι γλώσσες, στις οποίες αυθαιρέτως ορίζεται κατόπιν συμβάσεως (συμφωνίας)ότι το τάδε πράγμα θα το αποκαλούμε (θα το ονομάζουμε), όπως συμφωνήθηκε. Για παράδειγμα, όταν οι Αγγλοι λένε bridge, εννοούν την γέφυρα, χωρίς η ίδια η λέξη να σημαίνει κάτι. Στην ελληνική, όμως όταν λέμε γέφυρα (=γαία + επί + ύδωρ) εννοούμε ένα κομμάτι γης πάνω στο νερό, αυτό δηλαδή που είναι στην πραγματικότητα. Στην αγγλική, επίσης, η λέξη clever σημαίνει» έξυπνος. Στην ελληνική, όμως. -έξυπνος» είναι «ο έξω του ύπνου ευρισκόμενος», δηλαδή «αυτός που δεν κοιμάται (και κυριολεκτικά και μεταφορικά). Αυτός είναι και ο λόγος που οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές προηγμένης
τεχνολογίας δέχονται ως νοηματική μόνον την ελληνική γλώσσα και μόνον σ' αυτή δίνουν απαντήσεις...).
Ο Κώστας Τσιλιμαντος στο κεφάλαιο με τον γενικό τίτλο ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ παρουσιάζει πολύ εύστοχα ης παρεκκλίσεις στην ομιλία των Πωγωνισίων από τους γραμματικούς κανόνες. Για παράδειγμα: γίνεται αλλαγή γένους ο άμμος, αντί η άμμος. ο όχτος αντί η όχθη. Ανάπτυξη «γκ• γκαλντερίμι αντί καλντερίμι. γκαμήλα αντί καμήλα κλπ. Αλλά και η κατάταξη των διαφόρων μεταβολών λίαν εύστοχη. Αριθμούνται σε 147 οι παρατηρήσεις του στη διαμόρφωση της λαϊκής ομιλίας στο Πωγώνι. Φυσικά, δεν είναι δυνατό να αναφερθούν εδώ και οι 147 περιπτώσεις. Όμως. αξίζει να αναφέρει κανείς την περίπτωση 13. Τμήση της πρόθεσης παρά και τον παραλληλισμό με τον Όμηρο. Π.χ. μη παρά το ζώνεις, αντί μη το παραζώνεις. Στην Ιλιάδα του Ομήρου (Δ.157) κατά δ' όρκια πάτησαν, αντί καταπάτησαν. Ακολουθούν δύο άλλα μέρη του βιβλίου. Μέρος Α' ΛΕΞΙΚΟ Μέρος Β' ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ. Παροιμίες, παροιμιόμυθοι και παροιμιώδεις εκφράσεις από το Πωγώνι. 0 όρος παροιμιόμυθοι καθιερώθηκε για πρώτη φορά από τον καθηγητή της Λαογραφίας Δημήτριο Λουκάτο στο βιβλίο του -Νεο-ελληνικοί Παροιμιόμυθοι» 1972.
Ο Πωγωνίσιος Λόγος του Κώστα Τσιλιμαντού είναι μα σοβαρή δουλειά. Όλα δείχνουν μια ευσυνείδητη και πολύ επίπονη εργασία, γι' αυτό και επιτυγχάνει άριστα το επιδιωκόμενο. Είναι πραγματικά μια επιστημονική φιλολογική εργασία με αξιώσεις...
Μαζί με τα συγχαρητήρια εύχομαι στον αγαπητό Κώστα δύναμη νια νέες δημιουργίες.. -